Samenvatting

Dit onderzoek en de bijbehorende reflectie zijn geschreven naar aanleiding van een aankondiging van Hans Laroes (voorzitter Raad voor de Journalistiek). Hij schrijft eind augustus op de website De Nieuwe Reporter dat de leidraad voor de journalistiek op de schop gaat, waaronder het onderdeel verborgen camera.
Wat hier precies mee ging gebeuren stond nog niet vast. Uit een interview met Laroes blijkt dat de beschrijving van de verborgen camera minder expliciet zal worden of wellicht gaat verdwijnen. Het werpt bij mij de vraag op hoe er in de journalistiek met de verborgen camera omgegaan wordt en of dit in de afgelopen jaren is veranderd? Zijn de grenzen om het middel in te zetten aan het verschuiven?
In het onderzoek kader ik allereerst het onderwerp af door me te richten op journalistieke televisieprogramma's en kort de achtergrond en opkomst van de camera te beschrijven. Daarna volgen de Nederlandse ethische regels (journalistieke leidraden en codes die in Nederland gevolgd worden) die vooral ingaan op maatschappelijk belang, privacy en het open vizier. Bij de officiële wetgeving staan de twee voornaamste rechten centraal. Vrijheid van meningsuiting en recht op privacy.
De praktische afwegingen behandel ik door middel van gesprekken met een viertal journalisten. Antoinette Hertsenberg (Radar), Ton van der Ham (ZEMBLA), Hans Laroes (RvdJ) en Marc Josten (Medialogica). Uit deze gesprekken blijkt dat er niet alleen stil wordt gestaan bij privacybelangen, maar dat ook de invloed van een zichtbare camera en het principe van hoor en wederhoor mee spelen.
Tot slot bekijk ik enkele verborgen camerazaken die zijn voorgekomen bij de Raad voor de Journalistiek en een aantal rechtszaken met betrekking tot het middel. De klachten over de verborgen camera zijn de afgelopen jaren fors toegenomen bij de Raad. Daarbij is er ook een toename te zien van het aantal gegronde klachten. Het aantal rechtszaken ligt daarentegen flink lager en de journalist wordt er in vergelijking vaker vrijgesproken.
Kortom: een groot verschil tussen ethiek en regelgeving. Hoe de precieze verhoudingen zijn, is te vinden in de scriptie.