Samenvatting

In dit praktijkgericht onderzoek staat de lees- en communicatiemethode Leespraat (Bosch, 2005) centraal. Dit is een methode die is bedoeld om leerlingen met Downsyndroom individueel te begeleiden. In de onderwijspraktijk is echter niet voldoende tijd en zijn niet voldoende begeleiders beschikbaar om deze leerlingen meerdere keren per week individueel te begeleiden.

Het vermoeden van het team op ZML-school De Kameleon is dat Leespraat ook voor andere leerlingen met een verstandelijke beperking effectief kan zijn en de wens is om meerdere leerlingen tegelijkertijd te kunnen begeleiden. Deze wens speelt op meerdere ZML-scholen, maar lijkt tegenover het principe van Bosch (2005) te staan. Zij gaat uit van de belevingswereld van het individuele kind. Toch wordt in dit onderzoek verkend hoe Leespraat ingezet kan worden in groepen. Het is een vernieuwend onderzoek waarin denken in mogelijkheden essentieel is (Den Otter & DIOS Fontys OSO, 2017).

In dit ontwerponderzoek wordt een gedeelte van de cyclus van Van der Donk en Van Lanen (2012) doorlopen. De stappen van oriënteren tot en met analyseren en concluderen worden in dit onderzoek uitgevoerd. Er wordt een ontwerp gemaakt met adviezen die antwoord geven op de onderzoeksvraag:
Op welke manier kan Leespraat in groepen ingezet worden om aan de communicatie- en leesvaardigheid van ZML-leerlingen te werken?

Om deze vraag te beantwoorden worden verschillende onderzoeksmethoden ingezet. Vanwege het vernieuwende karakter van dit onderzoek spelen experimenten een belangrijke rol. Leerkrachten gaan Leespraat inzetten in hun groep om de leerlingen te begeleiden bij het leren lezen en communiceren en om de communicatie in de groep te verduidelijken. Gegevens worden verzameld door literatuuronderzoek, interviews, observaties, een enquête voor leerlingen en het lezen van verslagen.
Uit dit onderzoek blijkt dat Leespraat in gehele groepen gebruikt kan worden om de totale communicatie te versterken. Dit kan gedurende de hele dag bij alle activiteiten en lessen. Leespraat kan helpen om kinderen sociale en praktische vaardigheden aan te leren.
Leespraat kan ook in kleine groepen ingezet worden om kinderen te leren lezen (technisch en begrijpend lezen). Leerkrachten zien een positief effect op de motivatie en het zelfvertrouwen van leerlingen. De leerlingen geven zelf aan dat zij het fijn vinden om samen te werken. Er worden verschillende aanbevelingen gedaan om Leespraat te combineren met andere methodes, al hebben respondenten hier nog weinig ervaring mee. Er kan nog meer geëxperimenteerd worden met het combineren van Leespraat met andere methodes.

Er zijn tabellen ontworpen die kunnen helpen om een keuze te maken wanneer men twijfelt over het inzetten van Leespraat bij een leerling. Ook is er een schema met suggesties gemaakt voor het werken met Leespraat in een groep, waarbij onderscheid is gemaakt tussen het leren lezen en het ondersteunen van de communicatie.
Het ontwerp wordt voorgelegd aan de PLG op De Kameleon en zal, indien nodig, worden bijgesteld. Dit gebeurt in schooljaar 2022-2023 middels de innovatiecyclus (Van der Donk en van Lanen, 2012).