Samenvatting

Achtergrond: Meer mensen dan ooit tevoren bereiken een hoge(re) leeftijd. Sport en bewegen is een effectieve bezigheid voor ouderen om vitaal te blijven (Hildebrandt et al., 2008; ACSM, 1998; Hildebrandt et al., 2007, 2008; Newson & Kemps, 2007; Ruppar & Kraenzle Schneider, 2007). Deze kennis in combinatie met de naar verhouding veel tijd die 55-plussers hebben of krijgen voor vrijetijdsbesteding, is een goed uitgangspunt voor sportparticipatie op latere leeftijd (Van Houten et al.,2014; Glorieux, 2010). Echter is er een duidelijke afname van frequentie van sportdeelname na het 65ste levensjaar (Tiessen-Raaphorst (2010). In gemeente Wageningen doet slechts 41% van de 50-plussers aan sport, waarbij het grootste aandeel sporters tussen de 50 en 65 jaar zijn. De kennis omtrent de opvattingen van ouderen betreffende sportdeelname ontbreekt.

Weick (1995) geeft aan dat betekenisgeving sturend is voor het menselijk handelen. In deze theorie wordt betekenisgeving uitgelegd als het ontwikkelen van een eigen waarheid, door het individu. Deze ontwikkeling heeft twee soorten startpunten: action-driven (commitment en handelen) en belief-driven (argumentatie en verwachting). Vervolgens worden deze startpunten beïnvloed door continue en dynamische factoren, ook wel het proces. Het onderscheid tussen de startpunten is een belangrijk aanknopingspunt om meer inzicht te krijgen in de betekenisgeving en het daaropvolgend proces. Dit inzicht kan weer worden gebruikt om het handelen te beïnvloeden, in dit geval het stimuleren van sport en beweging onder 55-plussers. Daarmee is de theorie van betekenisgeving uitermate geschikt om antwoord te geven op de volgende twee vragen:
1. Welke overeenkomsten in betekenissen en in het proces van totstandkoming van deze betekenissen hebben 55-plussers uit Wageningen die lid zijn (geweest) van een 55+ sportvereniging?
2. Welke aanbevelingen kunnen er op basis van deze betekenissen gedaan worden om meer 55-plussers uit Wageningen aan het sporten te krijgen?

Methode: Vanuit een empirisch literatuuronderzoek is de theorie van Weick (1995) vertaald naar vier praktische kenmerken die van invloed zijn op de betekenis van de doelgroep. 1. Het ouder worden; 2. Eerdere levensgebeurtenissen; 3. De omgeving; 4. Huidige sportbeoefening. Om deze vier thema's uit te diepen zijn er 12 diepte-interviews bij 55-plussers afgenomen, daarnaast hebben er vier experts deelgenomen aan een groepsinterview. De onderzoeksgroep bestond uit zes manen en zes vrouwen. De respondenten hadden een gemiddelde leeftijd van 68 jaar (SD= 6,9 jaar). Bij de vrouwen was de gemiddelde leeftijd 64 jaar (SD=4,6 jaar) en bij de mannen lag de gemiddelde leeftijd op 70 jaar (SD= 5,9). De jongste respondent was een vrouw van 58 jaar, de oudste was een man van 82 jaar.

Conclusie: De interviews laten een duidelijk onderscheidt zien in drie verschillende type 55-plussers, namelijk: ‘de sporter’, ‘de wisselvallige sporter’ en de ‘late sporter’. De drie type ouderen hebben tijdens de jeugd een ander soort sportervaring meegemaakt, waardoor deze groep vanuit een ander startpunt betekenis heeft gegeven aan sport. Met als gevolg dat de groep het hele proces van betekenisgeving anders heeft doorgemaakt. Zo komen alle vier de kenmerken van het theoretische model bij deze types op een andere manier tot uiting. Ook blijken er grote overeenkomsten te zijn tussen alle respondenten: de doorslaggevende factor voor het starten met sporten op latere leeftijd, is voornamelijk het ervaren van ouderdom en het streven naar een vitale laatste levensfase.

Aanbevelingen: Uit dit onderzoek komt naar voren dat, naast type specifieke aanbevelingen, het voorzien van kennis, omtrent het effect van sport en bewegen op vitaal ouder worden, essentieel is voor het stimuleren van ouderen participatie in sport en beweging. Daarnaast is het van groot belang het aanbod voor de 55-plus sporten via verschillende media bekendheid te geven.