Samenvatting

Naar aanleiding van de rekenonzekerheden die ik zie bij VMBO-leerlingen in mijn tweede klas ben ik op zoek gegaan naar een antwoord op de vraag: Op welke wijze kan ik door middel van het inzetten van oplossingsgericht werken het rekenzelfbeeld van mijn leerlingen versterken met mogelijk een positieve invloed op de rekenangst?

Uit literatuur is gebleken dat rekenzelfbeeld en rekenangst elkaar versterken en samenhangen. Er is sprake van een wederkerige beïnvloeding (Goetz, Cronjaeger, Frenzel, Lüdtke, & Hall, 2010). De inschatting van de eigen rekencompetenties van een leerling bepalen de mate van rekenangst die een leerling ervaart, dit verloopt dus via het zelfbeeld (Van der Beek, Van der Ven, Kroesbergen, & Leseman, 2017). Het zelfbeeld van leerlingen kan versterkt worden door inzet van oplossingsgericht werken. Met deze manier van werken worden onderliggende kwaliteiten en competenties van de leerlingen benoemd (Teggelaar, Van den Bosch, & Monster , 2010).
Uit een documentenanalyse zijn er drie speerpunten uit het oplossingsgericht werken naar voren gekomen die de rode draad hebben gevormd voor dit onderzoek. Dit zijn complimenten geven, zelfvertrouwen geven en differentiëren. Hiermee is er bewuste aandacht voor de kwaliteiten en competenties van de leerlingen. Met behulp van alle verzamelde informatie is er een cyclus van 6 ondersteuningslessen opgesteld. De inhoud en vormgeving van de 6 ondersteuningslessen zijn steeds aangepast aan de behoefte van de leerlingen en gebaseerd op de drie speerpunten. De behoeften van de leerlingen werden aan het einde van iedere les gevraagd middels een direct feedbackformulier. Daarnaast werd er tijdens deze ondersteuningslessen gewerkt aan het vergroten van het zelfvertrouwen door het inzetten van pre-teaching (Lalley & Miller, 2006) en de focus op durven en doen (Van Haren, 2021). Het aanbieden van verschillende opdrachten heeft er toe bijgedragen dat er genoeg differentiatie was voor de leerlingen, waardoor ze allen aan het werk konden, wat ook weer het zelfvertrouwen sterkt. Door in het hele proces de controle steeds te benoemen en uit te voeren hebben de leerlingen ook meer inzicht gekregen in hun eigen werkwijze en eigen kunnen, wat ook een positief effect heeft gehad op hun rekenzelfbeeld.

De leerlingen geven aan het einde van het onderzoek aan dat vooral de rust, tijd en ruimte ervoor gezorgd hebben dat ze een beter beeld hebben gekregen van hun eigen wiskundecapaciteiten. Daarnaast hebben de focus op complimenten en het gebruik van oplossingsgericht taalgebruik (Beumer-Peeters, 2018) er voor gezorgd dat er groei waarneembaar is bij het rekenzelfbeeld en hiermee samenhangend ook een vermindering van de rekenangst.