Samenvatting

Op een school voor speciaal onderwijs in Heerlen hebben de leerlingen de motivatie voor de lessen in begrijpend lezen verloren. Het team is dan ook op zoek naar een goede methode om deze motivatie terug te vinden, waarbij de leerresultaten gelijk blijven of zelfs verbeteren. Ik wil graag weten of de methode Nieuwsbegrip (CED-groep, 2011) op mijn leerwerkplek dezelfde positieve reacties geeft als op mijn stageschool van vorig jaar. Vanuit de literatuur is bekend dat begrijpend lezen wordt beïnvloed door de technische leesvaardigheid, woordenschat, kennis van de wereld en begrijpend leesstrategieën (Vernooy, 2009). Strategieën zijn belangrijk, maar technisch lezen en woordenschat zijn ook van belang. Daarnaast speelt ook motivatie een belangrijke rol, een leerling die een tekst leuk vindt zal zich meer inspannen om de tekst te begrijpen. Goede motivatie leidt tot meer lezen, wat zorgt voor een betere leesontwikkeling. En een goede leesontwikkeling zorgt weer voor motivatie. Met deze voorkennis ben ik begonnen met een actieonderzoek in een bovenbouwgroep op een school voor speciaal basisonderwijs. De onderzoeksvraag was: "Welke interventies zijn er nodig om het onderwijs in begrijpend lezen effectiever en boeiender te maken voor de kleine groep leerlingen binnen groep C5 op een school voor speciaal basisonderwijs die uitvallen op begrijpend lezen? " Om een goede vergelijking te kunnen maken is er in de interventieperiode, een onderscheid gemaakt tussen de onderzoeksgroep en de controlegroep. Vijf leerlingen van groep C5 (de experimentele groep) hebben gewerkt met Nieuwsbegrip XL (CED-groep, 2011), de rest van groep C5 , 11 leerlingen (de controlegroep) heeft gewerkt met de regulier gebruikte methode Goed Gelezen! (Brouwer, T; Terpstra, R. & Wossink, H., 2005). Er is onderzocht of Nieuwsbegrip XL (CED-groep, 2011) een positief resultaat heeft op de leeropbrengst en de leesmotivatie van de leerlingen. Om dit te meten heb ik bij zowel de begin- als de eindmeting gebruik gemaakt van de volgende instrumenten: CITO Toets Begrijpend Lezen voor speciale leerlingen, Strategietoets van Nieuwsbegrip XL, SIT toets van Nieuwsbegrip XL, leesmotivatie en lees- interesselijst van CPS (Förrer, M. & Mortel, K. van de, 2010) en een interview bij de leerlingen. De resultaten laten een duidelijke verschuiving zien zowel in de leesmotivatie als op de leeropbrengsten bij de leerlingen. Nieuwsbegrip XL(CED-groep, 2011) heeft een positieve uitwerking zowel op de leesmotivatie als op de leeropbrengsten. De leesmotivatie van de leerlingen is gegroeid, de leerlingen geven aan dat ze de lessen leuk vinden en dat ze leerzaam zijn. De gemiddelde vaardigheidsgroei op de CITO toets Begrijpend Lezen van de onderzoeksgroep in vergelijking met de controlegroep is nagenoeg gelijk, namelijk 5,4 bij de onderzoeksgroep en 5,45 bij de controlegroep. Ook de gemiddelde groei in DLE is nagenoeg gelijk, 5 maanden bij de onderzoeksgroep en 5,2 maanden bij de controlegroep. Wanneer men kijkt naar de gemiddelde vaardigheidsgroei is deze meer toegenomen bij de onderzoeksgroep, namelijk 16,6% bij de methode Nieuwsbegrip XL (CED-groep, 2011) tegen een groei van 15,6% bij de methode Goed Gelezen! (Brouwer, T; Terpstra, R. & Wossink, H., 2005). De groei in DLE op de CITO toets Begrijpend Lezen is toegenomen met 17,9 % bij de methode Nieuwsbegrip XL (CED-groep, 2011) tegen een groei van 14,2% bij de methode Goed Gelezen! (Brouwer, T; Terpstra, R. & Wossink, H., 2005). Bovenstaande resultaten zijn hoopgevend en leiden dan ook tot een positieve aanbeveling dat Nieuwsbegrip XL (CED-groep, 2011) een goede vervanger is voor de methode Goed Gelezen! (Brouwer, T; Terpstra, R. & Wossink, H., 2005) van de school voor speciaal onderwijs in Heerlen. Naast deze positieve aanbeveling heb ik ook enkele adviezen gedaan ten aanzien van het gebruik van de methode. Zo raad ik aan gebruik te maken van zowel het stappenplan als de woordhulp van Nieuwsbegrip XL(CED-groep, 2011), om zwakkere leerlingen extra structuur en ondersteuning te bieden. Tevens raad ik aan om één strategie per week centraal te stellen voor explicitiete instructie. En ook bij de zaakvakken moeten de vijf evidence based strategieën aan bod komen. De verwachting is dat de bovenstaande adviezen leiden tot een verbetering van het begrijpend leesonderwijs op de onderzoeksschool.