Samenvatting

De hub als oplossing voor stedelijke logistiek wordt al decennia veelvuldig onderzocht. Maar waarom eigenlijk? Voor wie zou dit een oplossing zijn? In het bijzonder worden ‘white label’ hubs aangedragen als oplossing voor de problematiek in de transitie naar emissievrije logistiek in steden, maar ook als mogelijkheid voor minder voertuigen in de stad, waarbij consolidatie zou leiden tot vermindering van voertuigen die ‘lucht’ transporteren. Echter, de behoeften van bestaande logistieke partijen worden hierbij vaak over het hoofd gezien. Rond de invoering van zero-emissie zones was de concrete vraag van steden: hoeveel ruimte zou er voor stadslogistieke hubs gepland moeten worden? Deze bijdrage gaat in op deze vraag, en dan vooral op de levensvatbaarheid van verschillende typen hubs en de voorwaarden waaronder. Op basis hiervan kijken we hoeveel ruimte er voor hubs nodig zou zijn rondom steden en schetsen we de voorwaarden waaronder deze ontwikkeld zouden kunnen of moeten worden.

Er zijn verschillende soorten hubs, zoals 'dedicated' hubs binnen een eigen netwerk en 'multi-client' hubs waar meerdere partijen samenkomen. De levensvatbaarheid van hubs hangt af van de voordelen voor alle betrokken partijen en de kostenbesparingen die ze kunnen bieden. Hubs kunnen ritten verminderen en kosten besparen, maar dit gebeurt nog niet op grote schaal. De levensvatbaarheid hangt van systeemvoordelen af, kostenverlagingen voor vervoerders, en externe omstandigheden zoals congestie en emissiezones. Niets nieuws, maar hoe en voor wie kan de hub als oplossing nou opgeschaald worden?
We onderscheiden verschillende types hubs, vooral op basis van de initiatiefnemer en de (betalende) klant en / of partij voor de hub of de hubdiensten, namelijk:
- Eigen hubs (EH): Georganiseerd door logistieke dienstverleners of retailers voor hun eigen netwerk.
- Ontvanger-geïnitieerde hubs (OGH): Zoals facilitaire hubs en bouwhubs, geïnitieerd door grote inkopers of bouwplaatsen.
- Neutrale stadshubs (NH): Gericht op het aanbieden van hubdiensten aan verschillende klantgroepen.
- Vastgoedontwikkelaar-geïnitieerde hubs (VOH): Ontwikkeld door vastgoedontwikkelaars voor gedeelde stadshubs.

Hoewel hubs potentieel hebben om stedelijke logistiek te verbeteren, zijn er nog veel uitdagingen. De juiste voorwaarden en voordelen moeten aanwezig zijn om hubs levensvatbaar te maken en grootschalig te implementeren. De voorwaarden zijn voor veel partijen nog niet dusdanig dat zij (op korte termijn) gebruik gaan maken van een hub of hub-diensten. De zero emissiezones lijken hier niet veel aan te veranderen. Er is geen ‘one-size-fits-all’ oplossing wat de ruimtelijke planning ook compliceert. Specifiek voor neutrale stadshubs plannen lijkt onder de huidige voorwaarden dus niet noodzakelijk. Voor eigen hubs lijkt daarentegen wel meer ruimte nodig te zijn.