Samenvatting

Inleiding. Voor het terugdringen van het aantal suïcides wordt sinds 2012 gewerkt met de Multidisciplinaire Richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag (MDR). De basiscursus suïcide preventie wordt sinds 2013 binnen Lentis aan alle hulpverleners gegeven. De basiscursus is gebaseerd op de MDR en er wordt aandacht besteed aan de kennis en vaardigheden waarover de verpleegkundigen moeten beschikken voor het uitvragen van suïcidaal gedrag. Er is weinig inzicht in hoe verpleegkundigen deze kennis toepassen. Daartoe is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd onder verpleegkundigen van de afdeling acute Zorg van Lentis Groningen, die regelmatig contact hebben met suïcidale patiënten in een ambulante setting. De centrale onderzoeksvraag is: Hoe passen verpleegkundigen van de Crisisdienst, Acute Zorg Lentis, de kennis die zij hebben opgedaan in de basistraining suïcide preventie toe bij patiënten met suïcidaal gedrag.
Literatuur. In de MDR wordt een praktisch model beschreven, de CASE methodiek en het kwetsbaarheid-stress model, dat gebruikt wordt bij het uitvragen van suïcidaal gedrag. Uit een literatuuronderzoek naar vergelijkbaar kwalitatief onderzoek blijkt dat verpleegkundigen veel waarde hechten aan het contact maken met de patiënt in zijn sociale context, het inschatten van gevaar, het consulteren van collega’s. In hun omgang met de suïcidale patiënt vertrouwen de verpleegkundigen sterk op hun intuïtie of ervaringskennis, maar ook op wetenschappelijke kennis.
Methode. Het kwalitatieve onderzoek is opgezet volgens de principes van de Grounded Theory. Er zijn in totaal vijf semigestructureerde interviews afgenomen. De data werden verwerkt met gebruik van het software programma Atlas Ti 8.
Resultaten. De verpleegkundigen vinden het contact met patiënten met suïcidaal gedrag het aller belangrijkste om betrouwbare afspraken met de patiënt te kunnen maken. In dit contact vertrouwen de verpleegkundigen op hun ervaringskennis. Zij hebben een eigen wijze ontwikkeld om dit contact vorm te geven en zich aan te passen aan de patiënt. De verpleegkundigen maken gebruik van de CASE-methodiek en het kwetsbaarheid-stress model om risico factoren en beschermende factoren te onderzoeken. De verpleegkundigen gaan samen met de patiënt op zoek naar perspectief. Familie of het netwerk wordt betrokken bij het borgen van de veiligheid van de patiënt en dient als informatiebron. De verpleegkundige zoekt actief de samenwerking met een collega, meestal de psychiater, om de risicotaxatie zorgvuldig uit te voeren. Bij twijfel aan de veiligheid van de patiënt wordt het subjectieve niet-pluis-gevoel altijd afgewogen met een collega. De minder ervaren respondenten vallen eerder terug op de MDR. De meer ervaren respondenten vertrouwen vooral op eigen kennis en beschouwen de MDR als nuttige wetenschappelijke ondersteuning en informatie.
Discussie. De uitkomsten van het literatuuronderzoek worden door de onderzoeksresultaten bevestigd.
Het onderzoek is zonder verstoringen uitgevoerd zoals gepland conform de eisen van de Grounded Theory en de inhoudelijke analyse, waardoor de interne validiteit als goed wordt ingeschat. De externe validiteit is echter beperkt gezien het kleine aantal geïnterviewde verpleegkundigen en het specifieke karakter van de afdeling acute Zorg.
Conclusie en aanbeveling. De verpleegkundigen hebben een goede kennis van en werken conform de MDR met patiënten met suïcidaal gedrag. Het contact is uitermate belangrijk om vertrouwen te krijgen in gemaakte afspraken. Op basis daarvan kan een goede risicotaxatie worden uitgevoerd. Er worden aanbevelingen gedaan op het gebied van leren en coachen van verpleegkundigen.