Samenvatting

In 2002 heeft Ulli Hild in Duitsland het Bilderbuch zur Aussprachediagnostik bei Kindern
(BAK) ontwikkeld. Het doel van dit onderzoeksinstrument is het diagnosticeren van een
fonologische stoornis en/of articulatiestoornis bij kinderen.
In Nederland bestaat geen genormeerd, gestandaardiseerd en valide
onderzoeksinstrument voor de fonologische ontwikkeling en articulatie. Het is, mede
voor de indicatiestelling voor het speciaal onderwijs, van belang dat een dergelijk
onderzoeksinstrument wordt ontwikkeld. Vandaar dat het goed is om het BAK aan te
passen voor het Nederlands.
Het uiteindelijke doel van het project, is het opstellen van een woordenlijst die gebruikt
kan worden in de Nederlandse versie van het BAK. Dit is de eerste stap in de
ontwikkeling van een genormeerd en gestandaardiseerd articulatieonderzoek voor het
Nederlands.
Om deze woordenlijst zo goed mogelijk te onderbouwen hebben wij een literatuurstudie
gedaan. Door middel van deze literatuurstudie hebben wij de volgende vragen
beantwoord: Wat is de huidige visie op de fonologische ontwikkeling? Wat is de huidige
visie op fonologische stoornissen en articulatiestoornissen? Welke
onderzoeksinstrumenten zijn er momenteel op het gebied van de fonologische
ontwikkeling en articulatie beschikbaar in Nederland en Duitsland?
De woordenlijst is vervolgens opgesteld aan de hand van een bestaande woordenlijst uit
een Nederlandse test, Nederlandse woordenschatlijsten en argumentatie vanuit de
literatuur.
De woordenlijst is geëvalueerd door middel van een pilotstudy. Deze pilotstudy is
uitgevoerd bij 35 kinderen met een leeftijd tussen twee en zes jaar.
Naar aanleiding van de uitkomsten van de pilotstudy zijn wij van mening dat de
woordenlijst voldoende aansluit bij de gemiddelde woordenschatleeftijd van 2;6 jaar. Dit
blijkt uit de percentages van de spontaan benoemde woorden. De 35 kinderen hebben
71,4 % van het totaal aantal woorden spontaan benoemd.
Ook is uit de pilotstudy gebleken dat een aantal woorden moeilijk spontaan uit te lokken
is (dit verschilt per leeftijdsgroep). De oorzaken hiervan zijn moeilijk te achterhalen,
mogelijke oorzaken kunnen zijn: het kind herkent de afbeelding niet, het kind kent het
woord niet of het kind is afgeleid. Voor de woorden waarvan gebleken is dat ze moeilijk
spontaan uit te lokken zijn, hebben wij suggesties gedaan voor het vervangen van de
aanvulzin, het woord en/of de afbeelding. Wanneer onze aanbevelingen opgevolgd
worden, zal het percentage van het totaal aantal spontaan benoemde woorden
waarschijnlijk hoger liggen. Dan sluit de woordenlijst naar onze mening zo goed als
mogelijk aan bij het woordenschatniveau van de doelgroep en kan deze gebruikt worden
in de Nederlandse versie van het BAK.