Samenvatting

Roken, overgewicht en alcoholgebruik zijn veruit de grootste veroorzaker van ziektelast in Nederland met 35.000 doden en 9 miljard euro aan zorguitgaven per jaar (CBS, 2022). Om dit probleem aan te pakken heeft de Rijksoverheid in 2018 het Nationaal Preventieakkoord opgezet. Met het Nationaal Preventieakkoord (NPA) streeft de Rijksoverheid samen met maatschappelijke organisaties om Nederlanders gezonder te maken (VWS, 2018). Binnen dit akkoord staan de thema’s roken, overgewicht en alcoholgebruik centraal. Intussen zijn deze thema’s uitgebreid met mentale gezondheid en het terugdringen van gezondheidsachterstanden (Ooijen, 2022).

Vanuit het NPA kunnen gemeentes met een lokaal preventieakkoord (LPA) voortborduren op het nationale programma (VWS, 2022). Lokale preventieakkoorden geven ruimte om de thema’s in het NPA te verbinden met specifieke problematiek waarmee inwoners binnen een gemeente kampen. Daarbij valt te denken aan schulden, armoede en eenzaamheid. De gemeente of regio bepaalt zelf welke problematiek centraal staat in een lokaal preventieakkoord: de lokale behoefte is leidend.

In navolging van het NPA stelde de gemeente Middelburg haar eigen lokale preventieakkoord op in April 2021. Het doel van het lokale akkoord was het realiseren van collectieve impact op belangrijke leefstijlaspecten. Om deze collectieve impact te faciliteren zette de gemeente in op de creatie van projecten op de gebieden: 1. Roken, 2. Alcohol, 3. Gezond gewicht, 4. Mentale gezondheid en 5. Gezonde leefomgeving. Naast enkele grotere projecten die door
de gemeente werden getrokken kregen inwoners van de gemeente de mogelijkheid om via een online platform kleinere subsidies aan te vragen voor een eigen project dat bij een van de preventieakkoord thema’s aansloot. Deze initiatieven werden vanuit de gemeente tevens getest aan de hand van drie kernwaarde: brede blik op gezondheid; toegankelijk voor alle inwoners en samenwerken.

De rol van het Lectoraat Healthy Region was het lokaal preventieakkoord te monitoren en te evalueren. Deze evaluatie heeft plaatsgevonden vanuit drie invalshoeken: (1) schetsen van een beginsituatie; (2) evalueren van de deelprojecten doormiddel van een procesevaluatie en impactscore en (3) tweemaal een netwerkanalyse om eventuele veranderingen in 5 samenwerkingen weer te geven.
In dit rapport worden de uitkomsten, conclusies en aanbevelingen van deze evaluatie weergegeven.