Samenvatting

Het optreden tegen onrechtmatig grondgebruik kan via de privaat- dan wel de publiekrechtelijke weg. Bij de privaatrechtelijke weg staat het eigendomsrecht van de gemeente centraal; bij de publiekrechtelijke weg de publiekrechtelijke functie van de grond.

De privaatrechtelijke weg dient te worden bewandeld als het eigendomsrecht van de gemeente wordt geschaad. De onrechtmatig grondgebruiker heeft in dat geval de gemeentegrond in bezit genomen. Er zijn twee vormen van bezit: bezit te kwader trouw en bezit te goeder trouw. Een bezitter te goeder trouw wordt na verloop van tien jaren eigenaar, een bezitter te kwader trouw na verloop van twintig jaren. Bovenstaande vormt een belangrijke drijfveer voor de gemeente om op te treden tegen onrechtmatig grondgebruik: grondverlies moet immers worden voorkomen. De gemeente dient een stuitingshandeling te verrichten om grondverlies door verjaring te voorkomen.

Het privaatrecht kent verscheidende mogelijkheden om tegen onrechtmatig grondgebruik op te treden. Allereerst kan worden gekozen om de onrechtmatige situatie te legaliseren, door middel van een verkoop-, verhuur- of bruikleenovereenkomst af te sluiten met de onrechtmatig grondgebruiker. Als dit geen optie is voor de gemeente is, dan dient ze te revindiceren.

Onrechtmatig gebruik van gemeentegrond kan ook inhouden dat de openbare buitenruimte en daarmee de leefomgeving van andere bewoners van de gemeente niet meer vrij toegankelijk is. Wanneer er geen eigendomspretentie bij de onrechtmatig grondgebruiker is, dan kan publiekrechtelijk worden opgetreden op grond van de APV en het bestemmingsplan. Handhaving geschiedt door het legaliseren van de onrechtmatige situatie, of door een last onder dwangsom dan wel last onder bestuursdwang op te leggen.