Samenvatting

Aanleiding Sinds 3 jaar ben ik werkzaam als docent Nederlands op TalentStad te Zwolle. Dit is een VMBO-school voor basis –en kaderleerlingen. Ik geef mijn lessen aan diverse leerjaren en ben mentor van een 4-basisklas. Regelmatig ontvang ik klachten van collega’s over de werkhouding, het gedrag en de motivatie van mijn mentorklas. De leerlingen hebben hun spullen niet voor elkaar: ze hebben geen pen bij zich, hebben hun boeken niet bij zich, maken geen huiswerk, zijn tijdens de les met heel andere dingen bezig of komen zelfs niet opdagen bij lessen. De docenten zijn dus ontevreden over de motivatie van de leerlingen. Klas 4B3 wordt door mijn collega’s omschreven als lui en ongeïnteresseerd. In de gesprekken die ik met mijn collega’s heb over hun klachten worden diverse mogelijke oorzaken aangegeven voor de lage effectiviteit van de leerlingen. Zo hoor ik regelmatig dat de leerlingen zich standaard niet interesseren voor welk onderwerp dan ook, ze hebben (te) veel afleiding door buitenschoolse zaken, de puberteit speelt hen parten, en het gebrek aan respect voor docenten neemt toe. Een andere mogelijke oorzaak die zeer regelmatig genoemd wordt is de motivatie van leerlingen. Het lijkt er soms op dat leerlingen alleen interesse hebben in de lesstof als ze weten dat er een beoordeling aan vast geplakt wordt. Leerlingen gaan harder werken als het een toets of opdracht betreft die meetelt voor hun rapport. Zodra dit moment is geweest, daalt de productiviteit in de lessen weer.

De docenten van klas 4B3 op TalentStad geven aan dat ze niet meer inzien waarom zij nog zo hun best doen voor de groep. Ze raken ontmoedigd door de houding van de leerlingen en geven soms zelfs eerlijk toe dat ze minder moeite doen om een goede, uitdagende les te maken. Er wordt toch niks mee gedaan... Doordat de docent met deze houding voor de klas staat ontstaat er mogelijk een wisselwerking tussen de negatieve houding van de leerlingen en die van de docent. De leerlingen doen niet wat de docent van hen vraagt. De docent raakt op zijn/haar beurt weer geïrriteerd hetgeen weer effect heeft op de werksfeer in de klas.
Bovenstaand probleem wordt regelmatig besproken tussen docenten. Vragen die gesteld worden zijn o.a.: Hoe komt het dat leerlingen zo ongemotiveerd zijn? Wat kan ik doen om te zorgen dat de werkhouding en motivatie van leerlingen verbetert?

1.2 Relevantie De verlegenheidssituatie zoals hierboven beschreven is een probleem voor bijna alle bovenbouw docenten op TalentStad. Door de lage motivatie van de leerlingen, raken docenten geïrriteerd, hetgeen een wisselwerking heeft op de motivatie van de docenten. Deze situatie zorgt mogelijk voor een negatieve sfeer in de klas en heeft volgens de docenten een negatief effect op de kwaliteit van de lessen. Docenten ervaren het probleem vooral tijdens de lessen, omdat zij niet meer weten hoe ze de leerlingen kunnen motiveren voor hun vak.

Het doel van dit onderzoek is om enerzijds de docenten op TalentStad meer inzicht te verschaffen in de motivatiefactoren van leerlingen en anderzijds te onderzoeken hoe de relatie tussen docent en leerling samenhangt met deze leermotivatie. Als docenten weten welk effect de relatie met de leerling heeft op de leermotivatie, kan deze relatie wellicht ingezet worden om de leermotivatie en productiviteit van leerlingen te vergroten en draagt het mogelijk bij tot meer effectiviteit in de lessen.