Samenvatting

Binnen Zorginstelling X waren er twijfels over de kennis van zorgverleners en vrijwilligers omtrent het signaleren van slikproblemen bij dementerenden. Daarnaast waren de twijfels gericht op de kennis van zorgverleners en vrijwilligers over de stappen die ondernomen moeten worden als zij een slikprobleem signaleren.
Het onderzoek heeft op één kleinschalige afdeling binnen de psychogeriatrie afdeling plaatsgevonden.
De onderzoeksvraag luidde als volgt: “Welke elementen moeten een signaleringslijst en een stappenplan bevatten voor zorgverleners en vrijwilligers om slikproblemen te signaleren en om stappen te ondernemen als een slikprobleem gesignaleerd wordt bij bewoners met primaire dementie en secundaire dementie van de psychogeriatrie afdeling?”
Het doel was om tot een signaleringslijst en een stappenplan te komen voor zorgverleners en vrijwilligers. Met de signaleringslijst en het stappenplan kunnen zorgverleners en vrijwilligers slikproblemen signaleren en stappen ondernemen als een slikprobleem gesignaleerd wordt.
Er is sprake geweest van een kwalitatief onderzoek. De onderzoekspopulatie bestond uit zorgverleners en vrijwilligers van één kleinschalige afdeling. Voor de dataverzameling zijn de methoden literatuurstudie, observaties en interviews gebruikt. De literatuurstudie is door middel van een zoekplan uitgewerkt. Om de signalen en de handelingen van de zorgverleners en vrijwilligers te observeren, zijn twee gestructureerde observatieschema’s gebruikt. Voor het interview is een gestructureerde vragenlijst met open vragen gebruikt. Met het interview is achterhaald hoe zorgverleners en vrijwilligers slikproblemen signaleren en wat zij doen als een slikprobleem gesignaleerd wordt. De observaties en de interviews zijn geanalyseerd door middel van open coderen en het ordenen van codes in thema’s.
Uit de observaties bleek dat zorgverleners en vrijwilligers niet altijd reageren op signalen die kunnen duiden op een slikprobleem. De resultaten uit de interviews gaven daarentegen aan dat het grootste aantal zorgverleners en vrijwilligers geen problemen ervaren met het signaleren van slikproblemen. Tijdens het observeren kwamen de eerste hulp handelingen bij verslikking niet aan bod. Uit de interviews bleek dat een aantal zorgverleners en vrijwilligers onzeker is over de handelingen bij verslikking. Daarnaast rapporteren zorgverleners weinig aan de arts als er sprake is van een mogelijk slikprobleem.
Uit de resultaten van het onderzoek is gebleken dat zorgverleners en vrijwilligers bepaalde signalen niet herkennen als een mogelijk slikprobleem. Bij de signaleringslijst is hierdoor extra nadruk gelegd op de signalen die niet herkend worden. Daarnaast kon worden vastgesteld dat de arts te weinig door zorgverleners wordt ingeschakeld bij slikproblemen. Ook worden er moeilijkheden ondervonden om ondersteuning te verlenen bij verslikking. Het stappenplan bestaat daardoor uit handelingen die zorgverleners en vrijwilligers uit moeten voeren als zij een mogelijk slikprobleem signaleren. Daarnaast bevat het stappenplan handelingen die zorgverleners en vrijwilligers uit moeten voeren als verslikking in vloeistof of in vast voedsel voorkomt.
Er wordt aanbevolen om een scholing te organiseren op de psychogeriatrie afdeling voor zorgverleners en vrijwilligers over de algemene kennis van slikproblemen. De handelingen voor de eerste hulp bij verslikking is ook nodig om in de scholing naar voren te laten komen. Daarnaast is een aanbeveling om de samenwerking tussen de psychogeriatrie afdeling, de logopedist en de diëtist te vergroten. Het aanbieden van lekkere gemalen tussendoortjes kan vergroot worden voor bewoners die alleen gemalen voedsel nuttigen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een gemalen tussendoortje van chocolade.