Samenvatting

Dit onderzoek naar de voorwaarden om te kunnen differentiëren heeft plaats gevonden in het kader van mijn opleiding tot docent economie. Het onderwerp is gekozen omdat het inspelen op verschillen binnen de lessen, binnen onze school Het Slatink te Deventer, een belangrijk aandachtspunt is. De oorzaak hiervan ligt in het feit dat het toepassen van differentiatie, binnen de lessen, als ‘zwak’ beoordeeld is door de onderwijsinspectie.

Om tot een antwoord te komen op de onderzoeksvraag ‘In welke mate voldoen, volgens de docenten van het Slatink, de schoolleiding en de docenten van het Slatink aan de voorwaarden om differentiatie in de lessen succesvol toe te passen?’ zijn verschillende docenten geïnterviewd om te achterhalen of men vindt dat de schoolleiding voldoende voorwaarden schept om te kunnen differentiëren. Daarnaast is ook onderzocht of de docenten zelf voldoen aan de voorwaarden om te kunnen differentiëren. Deze onderzoeksvraag is beantwoord door het gebruik te maken van aanwijzingen die de kwaliteit signaleren van de voorwaarden, de zogenaamde indicatoren. Bij de voorwaarden door de schoolleiding geschapen betreft het de indicatoren; visie, coaching, afspraken, tijd voor scholing, de zorgcultuur en tijd voor overleg. Bij de docenten betreft het de indicatoren; zelfontwikkeling, inschatten niveau, doelen stellen, samenwerking en reflectie. Het onderzoek heeft plaatsgevonden binnen de algemene vakken kader-bovenbouw. Omdat het onmogelijk is alle docenten van het kader-team te interviewen zijn vijf docenten geïnterviewd die hebben gereageerd op stellingen die gebaseerd zijn op de genoemde indicatoren. De geïnterviewde docenten zijn geselecteerd op basis van onderlinge verschillen in ervaring, vakgebied en leeftijd.

De resultaten naar aanleiding van de diverse interviews zijn, op een enkele voorwaarde na, negatief te noemen. De schoolleiding heeft geen duidelijke visie op differentiëren, docenten worden niet voldoende ondersteunt en de schoolleiding stelt onvoldoende tijd beschikbaar voor professionalisering van docenten en overlegmomenten. Wel wordt de zorgcultuur binnen Het Slatink door alle geïnterviewde docenten als zeer positief beoordeeld. Ook de docenten voldoen aan meerdere voorwaarden niet om in te kunnen spelen op verschillen. Men onderstreept het belang van zelfontwikkeling, maar in de praktijk is een meerderheid hier niet actief mee bezig. Daarnaast wordt er nauwelijks gewerkt met verschillende doelen in de lessen, gebruikt men didactische vaardigheden te weinig en werkt men te weinig samen met andere collega’s. Bijna alle docenten reflecteren wel regelmatig op hun eigen functioneren met als doel beter in te kunnen spelen op verschillen

Belangrijkste conclusie is dat de schoolleiding een duidelijke visie in haar beleidsplan zal moeten formuleren met betrekking tot differentiatie binnen de lessen, de voorwaarden implementeert, en deze communiceert en bewaakt. De docenten moeten gemotiveerd worden om zelf initiatieven te nemen om beter in te kunnen spelen op verschillen, maar ze verwachten op dit gebied ook meer initiatieven van de schoolleiding.