Samenvatting

In deze scriptie wordt onderzocht hoe een combinatie van inspanning en ontspanning in de PMT bijdraagt aan bewustwording van lichaamssignalen bij mensen met een burn-outproblematiek. Dit is tot stand gekomen door interesse in de doelgroep en het structureel starten met inspanning gevolgd door ontspanning bij de GGZ-WNB.
Uit literatuur blijkt dat ongeveer tien procent van de mensen last heeft van een burn-out, een term die voor het eerst door Herbert Freudenberger gebruikt werd.
Er worden verschillende definities gegeven van een burn-out waarbij de gezamenlijke overeenkomst is, dat er sprake is van ongezonde stress. Verder is de persoon met een burn-out ontregeld.
Ook in fysiologisch opzicht lijkt het lichaam te reageren. Het heeft zich aangepast aan de omstandigheden en scheidt stresshormonen uit, namelijk: adrenaline, noradrenaline en cortisol. Deze hormonen veroorzaken op hun beurt een fysieke reactie, als een verhoogde bloeddruk en het voornamelijk aanvoeren van bloed naar de spieren.
Cliënten die last hebben van een burn-out hebben te kampen met klachten die zowel lichamelijk, emotioneel, cognitief en sociaal/gedragsmatig van aard zijn. Deze klachten kunnen ontstaan door de werkomgeving, persoonlijke factoren, factoren uit de sociale context en de copingsstrategie.
Ook blijken twee prototypen persoonlijkheden een verhoogd risico op een burn-out te lopen, namelijk de narcistische en de psychasthenische persoonlijkheid.
In de behandeling van burn-out blijkt dat lichamelijke inspanning een positief effect heeft op het
verloop van de burn-out: cliënten worden minder somber en angstig. Daarnaast verbetert het de weerstand en blijkt men sneller te herstellen van stressvolle gebeurtenissen. Ook neemt de spierspanning af na een dosis lichamelijke activiteit.
Ook blijkt ontspanning een positief effect teweeg te brengen in de behandeling van burn-outproblematiek. Ontspanning veroorzaakt genexpressie en fysiologische verschijnselen als een hoge bloeddruk worden verminderd. Daarnaast is een ontspanningsoefening bevorderlijk voor de slaap, hetgeen cliënten met een burn-out moeite mee hebben. Wanneer in het bijzonder naar yoga en tai chi gekeken wordt blijkt dat dit een ontspannende werking op de bloedvaten heeft en dat het cortisolniveau afneemt. Naast alle voorgaande effecten draagt een ontspanningsoefening ook nog bij aan contact met het eigen lichaam wat belangrijk is om stil te kunnen staan bij lichaamssignalen.
Een burn-out is een verstoring van het voelen. Hierdoor gaan mensen met een burn-out voortdurend over hun grenzen. Belangrijk is dan ook het (leren) herkennen van lichaamssignalen zodat de cliënt in de toekomst kan anticiperen op lichaamssignalen wanneer deze waargenomen worden.
Een manier om deze lichaamssignalen goed te leren herkennen is het combineren van inspanning- en ontspanning. Hierdoor leert men herstelmomenten in te bouwen, maar wordt tegelijkertijd ook de spiraal van uitputting doorbroken. Verder stelt het principe van inspanning/ ontspanning de cliënt in staat zijn grenzen tegen te komen. Hierdoor is het voor de cliënt mogelijk stil te staan bij lichaamssignalen die dan afgegeven worden, zodat ze deze leren herkennen en op den duur bewuste keuzes kunnen maken in het stellen van grenzen.
Een PMT'er lijkt dan ook bij uitstek geschikt om dit proces te begeleiden. Een PMT'er staat stil bij lichaamssignalen en lichamelijk in het algemeen. Het is een ervaringsgericht behandelvorm die bewegen en het lichaam als aangrijpingspunt neemt en waarmee de psyche beïnvloed worden.