Samenvatting

Elke basisschool heeft de opdracht vorm te geven aan opbrengstgericht werken. Opbrengstgericht werken vraagt van een school een bewuste, systematische en cyclische werkwijze waarbij op basis van data (gegevens van observaties, toetsen en/of metingen) doelen gesteld worden gericht op het stimuleren van de totale ontwikkeling van de leerling. De doelen, die op organisatieniveau gesteld worden, moeten worden vertaald naar handelen in de groep op groepsniveau en naar de individuele leerling. Een van de manieren om een concrete vertaalslag te maken van de doelen op organisatieniveau naar het vormgeven van het onderwijsaanbod in de groep om de doelen te behalen, is het werken met een groepsplan. De inhoud van een groepsplan is een systematische en doelgerichte beschrijving van het aanbod betreffende één vakgebied (of pedagogisch doel) aan de hele groep (verdeeld in subgroepen, die samengesteld worden op basis van de onderwijsbehoeften van leerlingen) gedurende een bepaalde periode.
Jenaplanschool De Dukdalf probeert de omslag te maken naar het opbrengstgericht werken door het invoeren van het werken met groepsplannen, maar ervaart een impasse in het implementatietraject. Dit praktijkgericht onderzoek heeft zich gericht op het in beeld brengen van de huidige situatie rondom opbrengstgericht werken en het werken met groepsplannen op de Dukdalf in relatie tot theoretische kennis over dit onderwerp. Daarnaast is onderzoek gedaan naar hoe de individuele teamleden op de Dukdalf aan kijken tegen veranderingen zowel in de huidige praktijksituatie als op een onafhankelijke manier door naar hun mening te vragen op verschillende stellingen, die te maken hebben met veranderen. Het combineren van deze gegevens heeft geleid tot een interventieplan voor het invoeren van werken met groepsplannen op de Dukdalf.
Het past het team van de Dukdalf het beste om een onderwijsvernieuwing te implementeren vanuit de gedachte van de 'lerende organisatie'. De meeste teamleden geven aan graag op het werk, dus in de praktijk te leren. Ze willen van elkaar leren, met elkaar samenwerken en met elkaar reflecteren. Het is voor dit team belangrijk basiskennis te hebben ten aanzien van dit onderwerp. Wanneer er in het team voldoende kennis aanwezig is, durft men de uitdaging beter aan te gaan.
Teamleden vinden het belangrijk meegenomen in het beslisproces ten aanzien van de verandering. Communicatie over en evaluatie van de processen en de inhoud van ' de verandering' wordt als voorwaardelijk gezien om een verandering te kunnen doen slagen. Hierin wordt expliciet aandacht besteed in het interventieplan. Op de Dukdalf staat in het schoolwerkplan, de theoretische uiteenzetting van de werkwijze op school, de manier waarop opbrengstgericht werken vorm gegeven moet worden helder uiteengezet. In de praktijk krijgt dit echt nog onvoldoende vorm. Het cyclisch werken stagneert op de Dukdalf. De stap van evaluatie is in de organisatie onvoldoende geborgd. De eerste slag, die nu gemaakt moet worden, is het analyseren van gegevens (het verzamelen van gegevens gebeurt wel stelselmatig) op schoolniveau en vervolgens het presenteren van deze gegevens op teamniveau. Vanuit deze gegevens zal het team doelen moeten gaan stellen op schoolniveau. De vertaling van deze doelen op groepsniveau zal vervolgens op concreet niveau handvatten moeten krijgen in het groepsplan. Door middel van een op te stellen ondersteuningsplan is op management niveau zich op de ondersteuningsbehoeften van het team als geheel en de individuele teamleden ten aanzien van het werken met groepsplannen. Om het overzicht te behouden kan dit proces het beste gestart worden op een vakgebied. In de komende maanden zal dit proces stap voor stap met het team doorlopen worden, waarbij vanaf januari 2014 in alle groepen op tenminste een vakgebied gewerkt wordt met groepsplan.