Samenvatting

De vraagstelling van dit onderzoek was: “Hoe kunnen stress reducerende sessies waarin de dramatherapeutische methode developmental transformations wordt toegepast een bijdrage leveren aan het verbeteren van sociale vaardigheden bij leerlingen (groep 5) van 8 t/m 10 jaar met trekken van externaliserend gedrag problematiek op basisschool de Alm?”
Om een antwoord te geven op deze vragen zijn er vijf deelvragen geformuleerd. Door gedurende zes weken stress reducerende sessies aan te bieden aan zes leerlingen met trekken van externaliserend gedragsproblematiek is de vraagstelling beantwoord. Om de deelvragen te beantwoorden heb is er een actieonderzoek uitgevoerd in de praktijk op Basisschool de Alm. In deze zes weken is er een programma aangeboden waarbij de leerlingen individueel voor vijftien minuten uit de klas werden gehaald. Tijdens die vijftien minuten wordt een stress reducerende sessie gedaan waarin de drama therapeutische methode developmental transformations werd gehanteerd. De stress reducerende sessies zijn in New Haven (VS) ontstaan en worden daar ingezet om opzoek te gaan bij leerlingen naar stress situaties ontstaan door een trauma. In dit onderzoek is onderzocht of deze sessies specifiek ingezet kunnen worden met een selecte doelgroep waarbij het einddoel het verbeteren van sociale vaardigheden is. Voordat er met de sessies werd begonnen had de onderzoekspopulatie voorkennis in de sociale vaardigeden doordat er twee keer een sociale vaardigheidstraining is aangeboden aan de klas. In de praktijk bleek echter dat de vaardigheden minimaal werden toegepast en dus was er meer nodig. Voorafgaand in het onderzoek had ik de hypothese gesteld dat de individuele sessies een beroep zouden doen op de zelfervaring van de leerling. Door te spelen met verschillende vormen van gedrag zou de leerling ontdekken wat goed en minder goed is. Door de juiste situaties te herhalen, wordt de situatie “gewoon” en de leerling voelt zich comfortabeler in het laten zien van het juiste gedrag. Hierdoor wordt het normaal en zal de leerling onbewust het goede gedrag vaker gaan toepassen. Uit dit onderzoek blijkt dit ook zo te zijn. Om de stress reducerende sessies succesvol in te zetten bij het verbeteren van sociale vaardigheden zijn er een aantal voorwaarden waarmee de therapeut rekening moeten houden. Van belang is dat de school achter het programma staat zodat de therapeut een therapeutisch proces kan aangaan met de leerling. De therapeut moet tevens een achtergrond in DvT hebben omdat de methode enige kennis in de praktijk en theorie vergt om deze goed in te kunnen zetten. Voor het therapeutische proces is het van belang dat de therapeut de emoties van het kind benoemd. Bijvoorbeeld “ik weet of ik zie dat je boos bent”. De therapeut geeft aan te zien en te weten dat het soms lastig om te concentreren in de klas. De therapeut stelt vragen over wat er gebeurd of wat er is gebeurd. Ook geeft de therapeut aan te kunnen helpen zodat het kind zich beter voelt en blijft vragen hoe het gaat ook wanneer er niks aan de hand is. De ruimte is ook een belangrijk voorwaarde om de sessies succesvol te maken. Een lege ruimte waar alleen een tapijt en kussens in liggen . Zo worden er snel (on)bewuste processen door de leerling op het spel geprojecteerd en kun je in de vijftien minuten meer bereiken. Uit het dit onderzoek is gebleken dat de sessies een positieve invloed hebben op de gevoelens van de leerlingen. Geen enkele leerling heeft tijdens dit actieonderzoek aangegeven zich slechter te voelen na de sessies maar sterker nog alle leerlingen voelde zich na de sessie heel blij. Omdat developmental transformations een vrije methode is doordat er alleen maar geïmproviseerd wordt zijn er een aantal aspecten waarbij de therapeut rekening moet houden wanneer hij of zij aan een specifiek doel wil werken zoals in dit onderzoek het verbeteren van sociale vaardigheden. Allereerst moet de therapeut onthouden wat het uiteindelijke doel is. Hierdoor kun je nog steeds over alles spelen wat er ontstaat in het spel maar kun je specifiek ingaan op het gedrag wat de leerling in het spel laat zien. Hierdoor ontstaat het oefenen van verschillend gedrag. Een ander belangrijk aspect is dat de therapeut veiligheid creëert zodat de leerling zich durft te uiten in het spel. Dit doet de therapeut door spelregels op te stellen en een duidelijke scheiding te maken tussen spel en werkelijkheid. Door middel van interventies kan de therapeut het verbeteringsproces aansturen. Een ander belangrijk aspect is positieve bekrachtiging van de therapeut naar de leerling toe. De methode vraagt geen evaluatie of reflectie momenten na de sessie en hierdoor is het belangrijk om in het spel duidelijk te maken wanneer iets heel positief is. De leerling wordt hierdoor benadrukt op een succeservaring in het spel. Met deze voorwaarden en aspecten heb zijn de stress reducerende sessies uitgevoerd. Om het onderzoek betrouwbaar te maken en het onderzoek meetbaar te maken is er door middel van de smiley- kaart (self rating scale), observaties uit het spel en evaluatieformulieren ingevuld door de leerkrachten, kunnen onderzoeken of de sessies uiteindelijk voor een verbetering hebben gezorgd van de sociale vaardigheden.