Samenvatting

Onbegrepen gedrag zoals agressie, agitatie, apathie, roepgedrag, loopdrang en angst/depressie komt veelvuldig voor bij cliënten met dementie in het verpleeghuis en wordt vaak behandeld met psychofarmaca. Ook de uitwerking van het onbegrepen gedrag op het personeel is groot, dit uit zich onder andere in stress en een verhoogd ziekteverzuim. De programma’s die er zijn om te leren omgaan met onbegrepen gedrag zijn onvoldoende aangepast op de werksituatie van de zorgmedewerkers blijkt uit eerdere onderzoeken. Probleemstelling Doordat zorgmedewerkers in de praktijk onvoldoende toegerust zijn op het omgaan met onbegrepen gedrag, heeft dit grote impact op kwaliteit van leven van de cliënt, maar ook negatieve invloed op het personeel. Omdat zorgmedewerkers onvoldoende toegerust zijn wordt er meer gebruik gemaakt van psychofarmaca met schadelijke bijeffecten als gevolg. Methode Het betreft een kwalitatieve studie vanuit fenomenologische benadering waarbij aan de hand van een topiclist semi gestructureerde interviews afgenomen zijn bij acht verzorgenden IG en drie verpleegkundigen niveau vier. Deze interviews zijn getranscribeerd en gecodeerd door de onderzoeker zelf, gedeeltelijk is er door twee andere onderzoekers ook gecodeerd. Vanuit de codes werden thema’s en subthema’s gevormd; deze zijn uiteindelijk beschreven in de uitkomsten van dit onderzoek. Resultaten Er zijn drie factoren bepalend voor wat zorgmedewerkers nodig hebben in de omgang met onbegrepen gedrag; cliëntfactoren, zoals de beperkte cognitieve vermogens of de fysieke weerstand. Medewerkerfactoren; zoals motivatie, eigen emoties, persoonlijke balans en kennis en vaardigheden. Omgevingsfactoren; zoals hoe de organisatie omgaat met onbegrepen gedrag en factoren zoals de veranderende en complexere cliëntenpopulatie. Conclusies en implicaties Een zorgmedewerker heeft een aantal intrinsieke factoren nodig om persoonsgerichte zorg te verlenen, zoals motivatie, overtuiging, het gevoel van verantwoordelijkheid en de wil om te leren. De kennis dient aangeboden te worden óp de afdeling met praktische handvatten. Verder is een persoonlijke balans helpend met daarbij aandacht voor de verhouding werk/privé. De behoefte aan ondersteuning verschilt tussen zorgmedewerkers en kan geboden worden door collega’s en/of leidinggevenden. De randvoorwaarden zoals tijd, de fysieke ruimtes en goede samenwerking spelen ook een rol. Familieparticipatie is in dit verband noodzakelijk. De organisatie wordt geadviseerd bij de implementatie van beleid rekening te houden met de uitkomsten van dit onderzoek en ondersteuning op maat aan te bieden aan teams en zorgmedewerkers