Samenvatting

Dat jongeren graag sociale contacten opdoen en hiertoe de mogelijkheden hebben is een gegeven. Maar dat eenzaamheid in deze doelgroep niet voorkomt is een misvatting. Naar aanleiding van ervaringen met jongeren in de praktijk, besloot J. van Gerwe in 2016 de stichting Join us op te richten en gaf eenzame jongeren hiermee een plek om sociale vaardigheden te ontwikkelen en sociale contacten te onderhouden binnen hun vrijetijdsbesteding.
Om deze jongeren te kunnen bereiken onderhoudt Join us contacten met diverse organisaties. Belangrijkste samenwerkingspartner is school. De plek waar jongeren zich tot elkaar verhouden en de plek om kwetsbare jongeren in beeld te krijgen. Inmiddels zijn zeker vijf scholen bekend met de interventie en hebben zij al leerlingen doorverwezen. Maar Join us wil met meer scholen een samenwerking opbouwen en onderhouden zodat eenzaamheid eerder en beter wordt gesignaleerd en meer leerlingen worden verwezen. Om dit goed aan te kunnen pakken was het van belang om ervaringen van teamleiders, zorgcoördinatoren en mentoren te leren kennen en te weten welke tips en adviezen zij hebben om de huidige samenwerking te kunnen versterken, maar ook nieuwe scholen te kunnen bereiken. Ook de ervaringen van de deelnemers zelf zouden hierbij kunnen helpen. Dit signaal was aanleiding voor dit onderzoek met als onderzoeksvraag:
“Hoe kunnen scholen voor voortgezet onderwijs gemotiveerd worden om eenzaamheid bij jongeren van 12 tot 18 jaar te signaleren en hen toe te leiden naar Join-us?”
Aan de hand van literatuurstudie en deskresearch en het afnemen van half gestructureerde open interviews met verwijzers (op scholen) en deelnemers (jongeren) is deze probleemstelling onderzocht. Literatuurstudie heeft bevestigd dat eenzaamheid in elke klas in vele facetten voorkomt met als belangrijkste risicogroepen jongeren die sociaal onhandig zijn en jongeren die vooral slachtoffer zijn van een negatieve blik op zichzelf en vriendschappen. Op dit moment is slechts een beperkt aantal interventies beschikbaar. Deskresearch heeft duidelijk gemaakt dat de interventie Join us zich juist wel richt op deze doelgroep. Het is een preventieve interventie gericht op vrijetijdsbesteding, met elementen uit de hulpverlening. Scholen spelen een belangrijke rol in de signalering bij hun leerlingen en de verwijzing naar hulpverleningsmogelijkheden.
Het praktijkgericht onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat ook mentoren, zorgcoördinatoren en teamleiders eenzaamheid op school herkennen. Zij gaven daarbij aan dat de beschikbare interventies vooral gericht zijn op sociale vaardigheden en weerbaarheid. Join us heeft voor hen een toegevoegde waarde. En door het accent te leggen op de vrijetijdsbesteding en het weekendgevoel biedt het leerlingen de kans om (sociale) vaardigheden die op school geleerd zijn, in de praktijk te brengen. Alle scholen vinden het van belang om de bestaande contacten uit te breiden en te verdiepen. Het is daarbij zinvol te zorgen voor korte lijntjes met mentoren. Dit kan middels een (jaarlijkse) presentatie in het mentoroverleg over visie, doelgroep en werkwijze.
Voor nieuwe scholen dient bovengenoemde aanpak vooraf te gaan aan een persoonlijk gesprek. Liefst met teamleider of zorgcoördinator zodat Join us een eigen gezicht krijgt. Pakkende flyers en posters zijn van belang om de boodschap te onderstrepen en verder uit te dragen.
Meer terugkoppeling over deelname en progressie van leerlingen met in achtneming van de privacywetgeving, wordt sterk aangeraden. Scholen vinden het belangrijk om hiervan in grote lijnen op te hoogte te zijn. En positieve ervaringen zullen mentoren en zorgcoördinatoren stimuleren om ook andere leerlingen met een gerust hart aan Join us toe te vertrouwen.
Ook ouders kunnen een rol spelen om de eenzaamheid van hun kind en de mogelijkheden van Join us, bij school onder de aandacht te brengen. Het blijft nuttig hen te informeren middels diverse promotiemiddelen en hen te motiveren om hun ervaringen met school te delen. Zo kunnen ook nieuwe scholen en andere zorgverleners van bijvoorbeeld CJG en BJG bekend worden met Join us. Veel kinderen worden via hen verwezen en zij hebben meestal een relatie met school.
Last but not least kunnen jongeren worden ingezet om school en medeleerlingen, bijvoorbeeld middels maatschappelijke stages, bekend te maken met eenzaamheid en activiteiten van Join us. Dit kunnen jongeren zijn die deelnemen of zijn uitgestroomd (ambassadeurs). Hiervoor is als beroepsproduct de handleiding ‘Ambassadeurs van Join us’ geschreven. Deze handleiding geeft richtlijnen hoe het project van de maatschappelijke stage eruit kan zien. Door het succesvol inzetten van dit product kunnen meer eenzame jongeren de weg vinden naar Join us.
Binnen dit onderzoek zijn tijdens het vooronderzoek, de dataverwerking en de analyse alle onderzoekscriteria bewust ingezet. De aanbevelingen die worden gedaan zijn daardoor relevant en bruikbaar voor de beroepspraktijk, waarbij het eindproduct is overgedragen aan Join us en direct kan worden ingezet binnen het werkveld