Samenvatting

In onderstaande slotconclusie wordt een antwoord gegeven op de hoofdvraag van het onderzoek:
Welke vormen van pedagogische ondersteuning kunnen er binnen vroegbehandeling de Kubus gebruikt worden om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met ESM te stimuleren?

Het doel van het onderzoek is aanbevelingen te formuleren welke betrekking hebben op het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met ESM op vroegbehandeling de Kubus. De taalontwikkeling valt samen met andere ontwikkelinggebieden, wat betekent dat achterstanden op taalgebied vaak samen vallen met achterstanden op onder andere het sociaal-emotionele ontwikkelingsgebied (Hell, van, 2002). Er wordt op dit moment binnen vroegbehandeling de Kubus niet volgens een specifieke methode of structuur gewerkt aan het stimuleren van dit ontwikkelingsgebied. Achterstanden op dit gebied leveren voor sommige kinderen echter wel veel problemen op. Het doel van het onderzoek is dus aanbevelingen te geven over vormen van pedagogische ondersteuning die binnen vroegbehandeling de Kubus gebruikt kunnen worden om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met ESM te stimuleren.

Uit het literatuuronderzoek is naar voren gekomen dat het van groot belang is de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met ESM al vanaf jonge leeftijd te stimuleren. Kinderen met ESM hebben door hun spraak- en taalproblemen vaak minder zelfvertrouwen en durven zich minder snel te uiten dan kinderen met een normaal verlopende taalontwikkeling. Het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling zorgt er voor dat het kind sterker in zijn schoenen staat, zelfvertrouwen ontwikkelt en daardoor beter mee kan in de maatschappij. Het vanaf jonge leeftijd stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling heeft dus een preventieve functie en zorgt er voor dat deze kinderen wanneer ze ouder zijn mee kunnen in de maatschappij en de maatschappij geen extra geld kosten. Uit het praktijkonderzoek is naar voren gekomen dat verschillende medewerkers van vroegbehandeling de Kubus vinden dat er meer gedaan moet worden op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Medewerkers zien in dat het juist voor deze kinderen erg belangrijk is om de sociaal-emotionele ontwikkeling te stimuleren. Op dit moment wordt er op de groepen eclectisch gewerkt en wordt er met name door de basishouding van de persoonlijk begeleiders aandacht besteed aan de sociaal-emotionele ontwikkeling. Medewerkers hebben aangegeven dat ze graag zouden willen zien dat er meer materiaal op de groepen komt en vinden met name de doos vol gevoelens een geschikte methode, mits deze aangepast wordt op de leeftijd en problematiek van de kinderen. Uit het literatuuronderzoek is naar voren gekomen dat er weinig interventies en/of methoden zijn die gericht zijn op het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen in de peuterleeftijd. Drie van de vier in het literatuuronderzoek beschreven interventies, zijn niet geheel bruikbaar binnen vroegbehandeling de Kubus omdat ze niet gericht zijn op de leeftijd van de vroegbehandeling. Behalve deze drie interventies geldt dit ook voor veel andere methoden en interventies die gericht zijn op het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling. De meeste methoden die zijn ontwikkelt, zijn er voor kinderen vanaf vijf of zes jaar en zijn erg talig. Hierdoor zijn ze ongeschikt om te gebruiken in de behandeling van kinderen met spraak- en taalproblemen. De methodes beschreven in het literatuuronderzoek worden al gebruikt binnen de naschoolse dagbehandeling, en zijn dus wel geschikt om te gebruiken in de behandeling van kinderen met ESM. Behalve dat er veel ongeschikte interventies zijn, is er uit het literatuuronderzoek één interventie naar voren gekomen die aan de hand van bevindingen uit het praktijkonderzoek zeer geschikt blijkt te zijn, namelijk de Hopla-Koffer. De Hopla-koffer is een interventie die gericht is op het bevorderen en stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen tussen de twee en de vijf jaar. Zoals hierboven beschreven hebben medewerkers aangegeven de doos vol gevoelens een geschikte methode te vinden, alleen is deze niet gericht op de leeftijd van de kinderen van de vroegbehandeling. De Hopla-koffer is van dezelfde producent als de doos vol gevoelens en wordt ook als onderbouw van de doos vol gevoelens gezien. De Hopla-koffer is een methode waarbij het gaat om het leren herkennen en erkennen van de basisgevoelens en waarin alles erg visueel wordt gemaakt. Deze feiten maken dat deze koffer zeer geschikt is voor vroegbehandeling de Kubus.

Andere vormen van pedagogische ondersteuning die binnen vroegbehandeling de Kubus gebruikt kunnen worden om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met ESM te stimuleren, zijn naar voren gekomen uit het praktijkonderzoek. Medewerkers hebben zelf veel ideeën over hoe er beter en efficiënter gewerkt kan worden. Zo is er naast behoefte aan een methode, ook behoefte aan meer concreet materiaal om gevoelens en emoties visueel te maken voor de kinderen. Voorbeelden hiervan zijn leesboekjes en prentenboeken over emoties en gevoelens. Daarnaast zijn een ik-boek en praatplaten waarin emoties naar voren komen genoemd.
Naast de behoefte aan concreet materiaal is er behoefte aan meer scholing en professionalisering van persoonlijk begeleiders op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling en de spelontwikkeling. Het is van belang dat de spelontwikkeling van kinderen goed verloopt, omdat kinderen hun gevoelens kunnen verwerken door middel van spel. Wanneer persoonlijk begeleiders meer kennis en expertise bezitten op het gebied van spel en spelontwikkeling, kunnen zij kinderen die hierin vastlopen begeleiden. Er kan dan meer preventief gewerkt worden en er wordt door deze werkvorm niet gewacht tot de problemen van een kind zo groot zijn dat het kind speltherapie nodig heeft. Persoonlijk begeleiders kunnen hun kennis en expertise vergroten middels het bijwonen van een themabijeenkomst en het lezen van literatuur over bovenstaande onderwerpen. Naast het vergroten van de kennis van persoonlijk begeleiders op het gebied van spel en spelontwikkeling door middel van themabijeenkomsten, is het goed een spelbegeleider aan te nemen binnen vroegbehandeling de Kubus. Deze spelbegeleider kan persoonlijk begeleiders tips en begeleiding geven zodat zij zelf meer verdieping in het spel van een kind kunnen aanbrengen. Daarnaast kan de spelbegeleider kinderen begeleiden in hun spel en hen helpen hierin meer verdieping aan te brengen.