Samenvatting

Innerlijke taal speelt volgens Barkley (2012) een grote rol op gebied van “plannen en organiseren”. Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) blijken moeite te hebben om innerlijke taal in te zetten (Visser, in Van der Zee, 2020). Aanleiding van dit onderzoek is een gevoel van handelingsverlegenheid: enerzijds wil ik in mijn werk op een cluster-II-school veiligheid en structuur bieden, anderzijds wilde ik mijn waarde “autonomie” uitdragen door de zelfstandigheid van de leerlingen te bevorderen. In dialoog met collega’s op mijn praktijkschool werk ik aan mijn professionaliteit op dit gebied:

Welke interventies versterken de innerlijke taal van kinderen met TOS, bij de ontwikkeling van de executieve functies “plannen en organiseren”?

Dit is een kwalitatief ontwerponderzoek waarbij gebruik gemaakt is van een focusgroep met acht collega’s als klankbord van meedenkers. Er wordt benadrukt dat aanpassing van de omgeving geleidelijk afgebouwd kan worden, zodat kinderen met TOS meer zelfstandigheid ervaren. Ik kwam tot het inzicht dat ik te weinig bezig was met het aanleren van nieuwe vaardigheden op gebied van “plannen en organiseren”.

Naar aanleiding van ‘good practices’ van collega’s en een literatuurstudie zijn interventies opgesteld, die door alle leden van de focusgroep werden getoetst op effectiviteit. Het vergroten van de woordenschat op gebied van “plannen en organiseren” werd door de leden van de focusgroep als meest effectief beschouwd. Met mijn casusleerling Hamza heb ik een stappenplan van Dawson & Guare (2019), gecombineerd met de leertheorie van Gal’perin (in Van der Veen & Van de Wal, 2012), uitgeprobeerd. Het gaf me houvast om vaardigheden aan te leren, terwijl ik mijn gegeven steun steeds verder kon afbouwen.

Tijdens het proces bleek dat alle deelnemers wekelijks of dagelijks aandacht besteedden aan het versterken van de innerlijke taal. Het lijkt erop dat de interventies zinvol zijn, maar verder onderzoek is nodig; twee maanden bleek te kort om de interventies eigen te maken. De voornaamste aanbeveling is dat het versterken van innerlijke taal op dit gebied een plaats krijgt in het taalbeleid van mijn praktijkschool, zodat kansen gecreëerd kunnen worden tot inclusie in de maatschappij. Mee kunnen doen in het sociale verkeer, immers, elke leerling telt!