Samenvatting

Residentiele behandelgroep de Kraal is onderdeel van Horizon Jeugdzorg. Het team van de Kraal biedt een systeemgerichte behandeling aan, aan jongens tussen de 14 en 16 jaar met gedragsproblemen, problemen op het sociale vlak en een licht verstandelijke beperking. Volgens de systeemgerichte visie worden ouders zoveel mogelijk betrokken bij de behandeling van hun kind en worden de ouders in feite 'mee behandeld'.

In de praktijk moet het systeemgericht werken meer ingebed worden in het handelen van de pedagogisch medewerkers, aldus Horizon. Er zijn vanaf het begin van de behandeling slagen te halen, om het systeemgericht werken meer tot uiting te laten komen in de praktijk, door de medewerkers. Deze probleemstelling heeft geleid tot de volgende hoofdvraag voor het onderzoek: Op welke manier kan het systeemgericht werken van het team van groep de Kraal tijdens de observatieperiode inhoudelijk anders worden vormgegeven zodat de samenwerking en het contact tussen het team en de ouders, volgens de ouders, de pedagogisch medewerkers en de literatuur, klantgerichter wordt?

Om tot een antwoord op de bovenstaande onderzoeksvraag te komen, zijn er vijf pedagogisch medewerkers en vijf ouders van jongeren op de groep geïnterviewd. Daarnaast is de bestaande literatuur bestudeerd en uitgebreid beschreven in dit rapport. Al deze data zijn met elkaar vergeleken en vervolgens is het antwoord op de onderzoeksvraag geformuleerd.

Er zijn een aantal veranderingen in het systeemgericht werken van de medewerkers van de Kraal aan te bevelen. Ouders moeten ervan bewust gemaakt worden dat het voortraject een belangrijke en bijzondere periode is, waarin de basis wordt gelegd voor de rest van de hulpverlening. Tijdens het eerste contact met ouders wordt de toon gezet voor de hulpverlening en de medewerkers moeten deze toon bewust en positief inzetten.

In het voortraject wordt ook de start gemaakt met het opbouwen van de hulpverleningsrelatie tussen ouders en medewerkers. Aandachtspunten hierin zijn dat beiden aan elkaar moeten wennen, dus dat het contact laagdrempelig moet zijn. Veel contact en begrip tonen voor de situatie zijn interventies die bijdragen aan het opbouwen van een goede hulpverleningsrelatie. Veel contact is dus belangrijk voor het opbouwen van de hulpverleningsrelatie. Dit zal vooral telefonisch zijn tussen mentor en ouder, maar belangrijk is om minimaal twee gesprekken lijfelijk te voeren, bij voorkeur bij ouders thuis. Deze gesprekken moeten gaan over de hulpvraag van ouders, de doelen, de behoeften die ouders hebben en de wederzijdse verwachtingen en verantwoordelijkheden. In de praktijk blijkt dat hier nog te weinig over gesproken wordt.

Momenteel is de Kraal bezig met de uitvoer van de pilot Gezinsbegeleiding. Dit brengt voor de medewerkers extra taken met zich mee, waaronder het opstellen van het actieplan met daarin de doelen voor ouders. Uit het onderzoek is gebleken dat het actieplan voor ouders een grotere rol moet gaan spelen, om zou ouders meer bij de behandeling te kunnen betrekken. Doelen moeten worden opgesteld door de ouders, samen met de pedagogisch medewerkers. Een gezinsactieplan sluit meer aan bij het systeemgericht werken dan aparte actieplannen voor ouder en kind.

Uit het onderzoek is gebleken dat de manier waarop de medewerkers momenteel naar ouders en het ouderschap kijken niet altijd functioneel voor de samenwerking tussen ouders en medewerkers. Doordat de medewerkers de belangen van het kind meer willen behartigen dan de belangen van de ouders, raken zij in de knoop met de meerzijdige partijdigheid. Belangrijk is dat ouders en medewerkers tijdens het voortraject op één lijn komen te staan wat betreft de behandeling en de doelen van de behandeling, om zo goed mogelijk te kunnen samenwerken in het belang van het kind.

Het is gebleken dat er verschillen in het team zijn wat betreft de uitvoer van het systeemgericht werken. Met de resultaten van het onderzoek is een adviesrapport voor de medewerkers van de Kraal ontwikkeld, met daarbij een checklist voor het voortraject van de behandeling. Deze checklist bevat alle wenselijke interventies voor het voortraject. Op deze manier zal er meer overeenstemming in het team kunnen komen. Daarnaast is het wenselijk dat de medewerkers kritisch blijven op het eigen handelen en dat van collega's.