Samenvatting

Kwalitatief goed leesonderwijs is van belang voor een goede leesvaardigheid. Dit is een voorwaarde voor het kunnen vergaren van kennis en dus een voorwaarde voor de schoolloopbaan.
Uit het inspectieverslag van de Inspectie van Onderwijs (2006) blijkt dat 25 % van de leerlingen van Cbs de Ark bij het verlaten van de basisschool onvoldoende leesniveau heeft. Dit zou hooguit 7% van de leerlingen mogen zijn. Sinds 2009 wordt op CBS De Ark met de leesmethode 'Estafette Nieuw-lezen' voor technisch lezen gewerkt. De aanleiding van dit onderzoek zijn de toetsresultaten van de Analyse Van Individualiseringsvormen vanaf groep 5 van CBS De Ark. De groepen 5 tot en met 8 scoren op dit moment 19,4 % onder het landelijk gemiddelde (volgens de Cito-norm).
De centrale vraagstelling in dit onderzoek luidt: Hoe kunnen de resultaten van het technisch leesonderwijs van groep 4 tot en met 8 op CBS De Ark naar een hoger niveau gebracht worden aan de hand van de leesaanpak en de leesmethode 'Estafette Nieuw-lezen'?
Het onderzoek bevat een literatuurstudie naar een effectieve aanpak met betrekking tot onderwijs in technisch lezen. In het praktijkdeel van het onderzoek is de huidige en gewenste situatie m.b.t. het technisch lezen op CBS De Ark in kaart gebracht. Door middel van vragenlijsten, interviews en lesobservaties is er onderzoek gedaan naar de ervaringen van de leerkrachten en de schoolleiding met de leesmethode 'Estafette Nieuw-lezen'.
De belangrijkste theoretische inzichten naar aanleiding van de literatuurstudie zijn:
- Voortgezet technisch lezen wordt verbeterd door het stellen van concrete doelen en doelgericht werken.
- Volgens recente inzichten wordt het volgen en het uitvoeren van een methodische lijn van belang gevonden,
waarbij er voldoende tijd voor lezen en extra tijd voor risicolezers is.
- Volgens huidige wetenschappelijke inzichten is het gebruik van het directe instructie model superieur om de
lesstof aan te bieden.
- In de wetenschappelijke literatuur wordt benadrukt dat de les convergent gedifferentieerd aangeboden moet
worden.
- Volgens recente inzichten is het van belang om de leesontwikkeling te monitoren.
Naast de didactische inzichten neemt in de literatuur de leerkracht een centrale positie in, in de leerresultaten van leerlingen (Marzano, 2010). De leerkracht heeft zonder twijfel invloed op de leerprestaties van de leerlingen.
De belangrijkste resultaten van het praktijkdeel zijn:
- De leerkrachten hebben weinig zicht op de doorgaande lijn van de groepen 4 t/m 8 op het gebied van
technisch lezen.
- De groepsplannen zijn op drie niveaus ingedeeld maar de weektaken van de leerlingen nog niet.
- De leerkrachten hebben kennis van het directe instructie model, maar hebben moeite met differentiatie.
- Het analyseren en verklaren van toetsgegevens vinden de leerkrachten nog lastig.
Antwoord op de centrale vraagstelling: Op CBS de Ark wordt momenteel gewerkt aan effectief voortgezet technisch leesonderwijs. Naast het hanteren van de leesmethode 'Estafette Nieuw-lezen' worden hieronder aanbevelingen gedaan voor een effectieve aanpak van het voortgezet technisch leesonderwijs in de groepen 4 tot en met 8 op CBS De Ark zodat binnen 3 jaar de leesresultaten zullen stijgen naar het landelijk gemiddelde.
Schoolniveau:
- De ib’er gaat de (tussen)doelen uit de leesmethode aanvullen met extra streefdoelen om zo goed mogelijk te
kunnen aansluiten bij de resultaten van de Cito-toetsen.
- Aandacht voor klassenmanagement omdat er regelmatig lesfases van het directe instructie model worden
overgeslagen en het noodzakelijk is om effectief om te kunnen gaan met verschillen tussen leerlingen (niveaus). Dit kan gedaan worden d.m.v. klassenbezoeken van de ib’er.
- Aandacht voor de PCDA- cyclus door de directeur. Er worden namelijk activiteiten georganiseerd om de
leesresultaten te verbeteren, deze PCDA- cyclus is er voor bedoeld om de kwaliteit van deze activiteiten te
bewaken.
- Aandacht voor het vergroten van betrokkenheid m.b.t. het voortgezet technisch lezen van de leerlingen, op
teamniveau, mogelijk een studiedag.
- Aandacht voor het analyseren van toetsresultaten.
Groepsniveau:
- Het is van belang dat er een intensieve subgroepinstructie wordt gegeven. Op dat moment wordt er niet iets
nieuws geïntroduceerd, maar wordt er intensief geoefend.
- Aandacht voor het leerstofaanbod, de leerstof dient op drie niveaus gepland te staan op de weektaak van de
leerlingen, zodat de leerlingen niet meer hoeven te vragen wat ze moeten doen na een instructie.
- Aandacht voor differentiatie om ervoor te zorgen dat risicolezers meer lezen dan bedreven lezers.
- Aandacht voor signaleren, diagnosticeren, d.m.v. collegiaal overleg, waarin leerkrachten elkaar gaan helpen bij het analyseren en diagnosticeren van leesresultaten n.a.v. een toetsmoment.
- Aandacht voor taakgerichte feedback om de leerlingen van het actuele niveau naar het gewenste niveau te
brengen. De leerkacht moet de leerling duidelijk maken welke handeling en/of gedrag hij/zij graag wil zien van de leerling.
- Aandacht voor het uitspreken van een hoge verwachting richting de leerling, zodat de leering ook gaat
functioneren naar het verwachte doel.
- Aandacht voor het affectieve en sociale aspect van risicolezers zodat ook deze leerlingen kunnen meepraten over de tekst.