Samenvatting

De literatuur beschrijft hoe belangrijk het is dat leerlingen in het voortgezet onderwijs worden ondergedompeld in de doeltaal die zij moeten leren. In de praktijk blijkt dat dit toch te weinig gebeurt. Tijdens observaties is het mij opgevallen dat er ook op mijn stageschool TalentStad in Zwolle weinig doeltaalgebruik in de lessen Engels voorkomt. Vanuit dit vermoeden heb ik onderzoek gedaan naar de aspecten die het doeltaalgebruik op de school in de weg staan en heb mij daarbij gericht op de waarde van het doeltaalvoertaalprincipe in het moderne vreemdetalenonderwijs, de mate waarop het momenteel in praktijk wordt gebracht en de opvattingen van de docenten Engels over het principe.

Het doeltaalvoertaalprincipe heeft in de afgelopen decennia op verschillende manieren in de belangstelling gestaan. Het was eerst de schrijfvaardigheid die centraal stond voordat het mondeling gebruik van de doeltaal belangrijk werd bevonden. Na de ontwikkeling van vele methodieken werd de communicatieve methode geïntroduceerd; een methode waarin de doeltaal als communicatiemiddel werd beschouwd en daarmee dus veel overeenkomsten heeft met de principes van het natuurlijke taalverwervingsproces.

Dit beschrijvende onderzoek bevat de verzameling en verwerking van onderzoeksgegevens op het gebied van het doeltaalgebruik in de praktijk en de mening van docenten hierop. Hierbij is gebruik gemaakt van observaties omdat dit de beste dataverzamelingsmethode voor gedrag is en een compleet beeld geeft van het huidige doeltaalgebruik binnen de gehele sectie Engels op de school. Daarnaast leidt het inzetten van enquêtes tot een helder beeld van de opvattingen van de docenten over het doeltaalgebruik. De resultaten laten zien dat de scores naar verwachting laag zijn. Lessen worden of in het half Engels / half Nederlands of grotendeels in het Nederlands gegeven. In strijd met de resultaten van het onderzoek vinden de docenten wel dat het doeltaalvoertaalprincipe moet worden nagestreefd. Hun mening is echter dat het op het VMBO niveau niet altijd haalbaar is, omdat de relatie met leerlingen meer op pedagogisch dan didactisch niveau plaatsvindt. Doelen van de les zijn voornamelijk het overbrengen van de boodschap en doeltaalgebruik kan dit doel in de weg staan doordat er onbegrip bestaat. Om het doeltaalvoertaalgebruik in de praktijk te realiseren, reageren de docenten unaniem dat het vanaf klas 1 moet worden ingezet zodat de leerlingen stap voor stap vertrouwd raken met de taal.