Samenvatting

Er is onderzoek gedaan op de Koningin Beatrixschool in de Meern. Uit gegevens van de schooljaren 2009/2010, 2010/2011 en 2011/2012 blijkt dat de resultaten op het gebied van technisch lezen in de groepen 3, 4 en 5 onvoldoende zijn. Deze verlegenheid heeft geleid naar de centrale vraagstelling: 'Hoe kunnen de leerkrachten van de groepen 3, 4 en 5 van de Koningin Beatrixschool de resultaten van technisch leesonderwijs optimaliseren, passend bij de visie en de uitwerking van de kenmerken van Ervaringsgericht Onderwijs zoals de school die hanteert?' In het onderzoek zijn de literatuur en de onderwijspraktijk van de Koningin Beatrixschool onderzocht. Uit literatuuronderzoek kan worden geconcludeerd dat directe instructie en convergente differentiatie met extra tijd voor risicolezers vanaf het begin van het schooljaar belangrijk zijn. Hierbij is het belangrijk dat de leerkracht duidelijk voordoet wat de leerling krijgt aangeboden. Dit wordt 'modeling' genoemd. In de onderwijspraktijk zijn de leerkrachten van de groepen 3, 4 en 5 (N=7) middels vragenlijsten bevraagd. Tevens is middels een aselecte steekproef 20% van de leerlingen uit groep 3, 4 en 5 (N=25) geselecteerd en bevraagd met een vragenlijst. Eén van de belangrijkste conclusies uit de leerkracht vragenlijst is dat de leerkrachten verdeeld zijn over de vraag of technisch lezen wel of geen voorwaarde is voor het begrijpend lezen. Tevens vinden niet alle leerkrachten dat elke leerling mee moet doen met de groepsinstructie. De leerkrachten zijn niet eenduidig met betrekking tot het moment waarop begonnen zou moeten worden met differentiatie in het leesonderwijs. Door sommige leerkrachten wordt genoemd dat differentiatie aan het begin van het schooljaar moet plaatsvinden. Andere leerkrachten geven aan dat differentiatie plaatsvindt vanaf de herfstsignalering of vanaf het moment dat de leerkracht een goed beeld heeft van de leerling. Omtrent directe instructie kan worden geconcludeerd dat niet alle leerkrachten zichzelf verantwoordelijk stellen voor het uitvoeren van het directe instructiemodel. De opvallendste conclusie uit de leerling vragenlijst is dat een hoog percentage leerlingen uit groep 3 de leerkracht belangrijk vindt bij het leren lezen, waar in groep 5 een laag percentage van de leerlingen de leerkracht belangrijk vindt bij het leren lezen. Aanbevelingen zijn het differentiëren vanaf het begin van het schooljaar, ook in groep 3. Daarnaast is het correct uitvoeren van het convergente differentiatiemodel aanbevolen, waarbinnen alle leerkrachten werken vanuit het drie-lagenmodel zodat alle leerlingen meedoen met de groepsinstructie. Ook komt het werken vanuit het directe instructiemodel tijdens elke les technisch lezen als aanbeveling naar voren, waarbinnen de leerkracht het doel van de les expliciet benoemt en de leerstof 'modelt'. Verder onderzoek is nodig om uit te wijzen hoe het komt dat leerlingen de leerkracht minder belangrijk vinden naarmate de leerlingen in een hogere groep zitten. Ook kan verder onderzoek leiden naar antwoord op de vraag in hoeverre zwakke lezers de leerkracht belangrijk vinden bij het leren lezen.