Summary

De opkomende inzet van zorgtechnologie in de gezondheidszorg kan de balans tussen zorgvragers en zorgverleners en de verhoogde druk op kwaliteit verbeteren. De inzet van sociale zorgrobots is hierin een recente ontwikkeling. Er is nog weinig bekend over de toepassing van verschillende functionaliteiten van sociale zorgrobots en de mogelijke uitwerking hiervan op verschillende doelgroepen. Dit heeft geleid tot de volgende onderzoeksvraag: “Op welke manieren is de sociale zorgrobot Zora inzetbaar bij ouderen met dementie die apathisch gedrag vertonen in zorgorganisatie Pleyade?”
In dit kwalitatief explorerend onderzoek is de data verzameld middels participerende niet-verhulde observaties en het houden van een focusgroep. Zora is ingezet op individueel niveau en in groepsverband bij vier respondenten. De data is verwerkt en geanalyseerd middels een iteratief proces. Bij de verschillende functionaliteiten van Zora is verschil gemaakt tussen reacties op passieve en actieve functionaliteiten. De observaties op basis van wat Zora teweeg brengt zijn beschreven in vijf thema’s: Aandacht, sociale interactie, lichamelijke interactie, gemoedstoestand en probleemgedrag. De concepten die voort zijn gekomen uit de focusgroep zijn verdeeld in bevorderende en belemmerende factoren.
Zora blijkt over zes functionaliteiten te beschikken die geschikt zijn voor deze doelgroep. Belangrijk hierbij is dat Zora wisselende actieve functionaliteiten laat zien. De verstaanbaarheid van Zora is in veel situaties onvoldoende voor deze doelgroep. Respondenten raken meer vertrouwd met Zora naarmate zij haar vaker hebben gezien. Ongeacht de mate van apathie resulteerde de inzet van Zora bij elke respondent in een toename van fysiek contact, sociale interactie en aandacht voor Zora. Van de beïnvloedende factoren welke naar voren zijn gekomen blijken de personeelsbezetting en tijd vanuit de zorgverleners het meest belemmerend te zijn. Het bleek dat het zien van de effectiviteit van Zora bij de respondenten de belemmerende factoren oversteeg waardoor de zorgverleners open staan om met Zora te werken. Vanuit de praktijkervaring met Zora van de onderzoekers werden de technische mankementen en verstaanbaarheid als meest belemmerend ervaren.
Concluderend kan gezegd worden dat door de functionaliteiten waar Zora over beschikt, zij op verschillende manieren ingezet kan worden. Zora is in staat om een relatie met deze doelgroep op te bouwen wanneer zij wordt ingezet als maatje. Door aan te sluiten bij de belevingswereld van mensen kan zij een vertrouwensband creëren, waardoor het empathisch vermogen bij cliënten wordt vergroot en de sociale interactie tussen Zora en met de omgeving verbeterd.
Op basis van dit onderzoek wordt aan de praktijk aanbevolen om de functionaliteiten van Zora verder door te ontwikkelen, gezien de praktische bruikbaarheid van Zora nog te wensen over laat. Aan het onderwijs wordt aanbevolen om op structurele wijze aandacht te geven aan zorgtechnologie bij verpleegkundige opleidingen, met als doel de kennis over verschillende (opkomende) zorgtechnologieën te vergroten. Daarnaast zijn er in dit onderzoek veel aspecten omtrent het werken met de sociale zorgrobot Zora naar voren gekomen, waar men door middel van vervolgonderzoeken meer duidelijkheid en kennis over dit onderwerp kan verschaffen.