Samenvatting

Nederland is bekend als zuivelland en zuivel is een belangrijk onderdeel van het voedingspatroon van veel Nederlanders. De zuivelindustrie is een moderne, innovatieve en sterke economische sector. In de afgelopen jaren zijn het aantal melkveebedrijven in Nederland afgenomen, terwijl het aantal melkkoeien vrijwel gelijk is gebleven. Dit betekent dat bedrijven meer dieren per bedrijf zijn gaan houden. De melkproductie per koe is gestegen, waardoor er meer melk wordt geproduceerd per hectare landbouwgrond. De Nederlandse wet- en regelgeving rondom stikstof- en fosfaatuitstoot is veranderd. Om de uitstoot te verminderen, kunnen melkveehouders aanpassingen doen in de stal, zoals het scheiden van mest en urine. Om de stikstofuitstoot verder te verminderen, is er een plan om de landbouw grondgebonden te maken, wat inhoudt dat veehouders al hun mest op eigen land moeten plaatsen. Dit leidt tot extensievere veehouderij en minder koeien per hectare landbouwgrond. Om grondgebonden te worden, hebben de Land- & Tuinbouw organisatie (LTO) en de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) een stappenplan opgesteld. Het plan omvat onder andere het zelfvoorzienend zijn in het eiwit dat wordt gevoerd, het sluiten van ruwvoer-mest kringlopen en het hebben van een huiskavel die groot genoeg is om te kunnen weiden. Er zijn echter belemmeringen voor melkveehouders om over te schakelen naar grondgebonden landbouw, zoals financiële kosten en gebrek aan handelingsperspectief en kennis. Als de melkveehouderij grondgebonden wordt, zullen er minder melkkoeien worden gehouden en zal de verwerkte melk afnemen. Extensieve bedrijven hebben over het algemeen een betere financiële score per 100 kg melk, maar intensieve bedrijven halen betere technische kengetallen en leveren meer melk af waardoor het totale resultaat beter is. De extensivering van de sector heeft ook invloed op de arbeid op melkveebedrijven. Extensieve bedrijven hebben meer grond in gebruik, minder melkproductie en minder koeien, maar met relatief meer jongvee. Kortom, de melkveehouderij in Nederland ondergaat veranderingen om grondgebonden te worden en de stikstofuitstoot te verminderen. Dit heeft gevolgen voor het aantal koeien, de melkproductie en de arbeid in de sector. Daarom wordt in dit onderzoek onderzocht wat de gevolgen zijn voor de veranderingen in de melkproductie per arbeidskracht.