Samenvatting

Contingentiebesef, gedefinieerd als het bewustzijn van de mate van onvoorspelbaarheid van gebeurtenissen in historische processen, is een aspect van het historisch denken dat in domein A – Historisch besef van de havo/vwo-examenstof is ondergebracht. Uit leservaring en literatuuronderzoek is gebleken dat sommige leerlingen moeite hebben contingentie in hun historisch redeneren toe te passen. Hun geschiedenisopvatting bevat wetmatigheid en onvermijdelijkheid en aanvaardt vanzelfsprekendheid in historische ontwikkelingen, zonder oog te hebben voor de keuzemogelijkheden die mensen in een andere tijd voor ogen stonden. Het Belief in a Just World (BJW) is een psychologische theorie die perspectief biedt op de motieven om gebeurtenissen op een bepaalde wijze te interpreteren en te verklaren. Personen met BJW hechten onbewust, maar overmatig aan hun geloof in een betekenisvolle, zinvolle wereld, waardoor hun leven veilig, doelmatig en controleerbaar is. Het BJW als kritiekloze houding ten opzichte van soms stigmatiserende en discriminerende omstandigheden, is strijdig met het redeneren met contingentiebesef. Dit onderzoek brengt in kaart in hoeverre contingentiebesef en BJW onderling samenhangen en welke aspecten die samenhang beïnvloeden.