Samenvatting

Zelfkennis, zelfbeeld en zelfinzicht zijn actuele onderwerpen binnen het onderwijs en de
ontwikkeling van pubers. De zelfkennis en zelfinzicht zijn immers onderdelen van een
succesvolle loopbaan in de toekomst. Dit vraagt dan ook om de nodige aandacht binnen het
onderwijs. De grote vraag is echter: ‘Op welke manier kan het onderwijs hieraan bijdragen?
Hoe moet het onderwijs hierop inzetten?’

Daarnaast is er nog een extra moeilijkheid voor leerlingen met ASS in het Vlaamse
middelbare buitengewoon onderwijs opleidingsvorm 4. Het zelfinzicht en zelfbeeld van deze
leerlingen is laag door verschillende factoren die in dit onderzoek toegelicht worden. De
leerlingen hebben nood aan ondersteuning en maatwerk in het ontwikkelen van deze
inzichten.

Binnen de vernieuwing van het Vlaamse middelbare onderwijsveld liggen er mogelijkheden.
Iedere school krijgt één complementair uur om in te vullen naar keuze: het nieuwe vak
‘klasuur’.
Vanuit relevante literatuur is er nagegaan wat een passende invulling kan zijn voor leerlingen
met ASS binnen dit nieuwe vak. Vanuit het theoretisch kader is er gekozen voor een
omschakeling van een regulatieve cyclus naar een hollitische visie met focus op het
ontwikkelperspectief en de sterke kanten benadering.
Dit PGO omvat een evaluerend actieonderzoek uitgevoerd bij leerlingen, ouders en
leerkrachten uit de tweede graad waarbij wordt nagegaan als deze invulling gepast zou
kunnen zijn.

De onderzoeksvraag luidt als volgt:
Hoe wordt het inzetten van een nieuw klasuur dat zich richt op psycho-educatie en
talentwerking met focus op zelfbeeld en zelfkennis voor leerlingen met ASS ervaren?
Ik heb gekozen voor het inzetten op psycho-educatie via de ‘Ik ben speciaal-methode’ van
Vermeulen (2005) en de ‘Toolbox voor jong talent’ van Dewulf en Beschuyt (2018). Deze
methode werd uitgeprobeerd tijdens het nieuwe vak ‘klasuur’ in de tweede graad van het
Buitengewoon middelbaar onderwijs Sint-Elisabeth. Om relevante data hieromtrent te
verzamelen werd er gekozen voor mixed-methods van zowel kwalitatieve als kwantitatieve
data. Een kwalitatieve test en een gestandaardiseerde test om te polsen naar de groei in
zelfinzicht en zelfkennis bij de leerlingen. Om de ervaringen in kaart te brengen werd er door
middel van vragenlijsten bij zowel de leerlingen, ouders en leerkrachten informatie
verzameld.

Uit de resultaten is gebeken dat er effectief groei te zien is bij het zelfinzicht en de zelfkennis
van deze leerlingen. Deze groei is welswaar niet constant en niet voor iedere leerling
hetzelfde. Ouders en leerkrachten zijn voorstander voor het kiezen van deze methodes en
de focus op een ontwikkelperspectief. Deze methodes kunnen mits aanpassing en
voldoende kwaliteitsbewaking ingezet worden als invulling voor het nieuwe vak ‘klasuur’.
De aanbeveling luidt wel dat er wordt rekening gehouden met een aantal factoren en dat de
ontwikkeling van de sterke kantenbendaring na het uitvoeren van deze methodes niet
afgerond is. Een visie opstellen voor de invulling van klasuur die ook inhaakt op
loopbaanontwikkeling is ten zeerste aanbevolen.