Samenvatting

Inleiding
Afasie is een verworven taalstoornis die wordt veroorzaakt door focaal hersenletsel in het complexe netwerk van structuren in de hersenen, welke betrokken zijn bij taalprocessen. Afasie wordt gezien als één van de meest beperkende gevolgen na een beroerte. Binnen het revalidatietraject staat het vergroten van de sociale participatie en de levenskwaliteit centraal. Dit verlangt persoonsgerichte zorg waarin shared decision making (SDM) een belangrijk uitgangspunt is. Om patiënten en hun omgeving actief te betrekken bij besluitvorming en het omgaan met de lange termijn gevolgen, is het noodzakelijk om toegankelijke informatie aan hen te verstrekken. Echter, het blijkt het dat schriftelijke informatie vaak ontoegankelijk is voor personen met afasie (PMA) doordat er niet wordt afgestemd op de communicatieve kwetsbaarheden. In de literatuur zijn diverse suggesties beschreven om schriftelijke informatie afasievriendelijk vorm te geven, opdat het toegankelijk is voor PMA. Een vorm van schriftelijke informatie die actief wordt ingezet binnen Rijndam Revalidatie is het gebruik van een score-overzicht om testresultaten terug te koppelen aan PMA en hun omgeving. Het inzichtelijk maken van de communicatieve beperkingen en mogelijkheden draagt bij aan het nemen van regie over de eigen gezondheidssituatie. Hierdoor zijn PMA in staat controle en deel te nemen aan beslissingen over de behandeling, wat de basis vormt van SDM. Rijndam Revalidatie gebruikt bij de terugkoppeling van testresultaten een standaard score-overzicht. Er heeft nog niet eerder onderzoek plaatsgevonden naar de ervaringen en meningen van PMA bij deze manier van terugkoppelen. In dit onderzoek staat de volgende onderzoeksvraag centraal: “Hoe kunnen logopedisten en linguïsten, werkzaam binnen Rijndam Revalidatie, testresultaten afasievriendelijk weergeven, waardoor de terugkoppeling van deze voor personen met afasie inzichtelijk en begrijpelijk is?”.

Methode
Er zijn in totaal acht semigestructureerde interviews afgenomen. Vier PMA van verschillende ernst zijn geïnterviewd. Daarnaast hebben er interviews plaatsgevonden met twee logopedisten en twee linguïsten werkzaam binnen Rijndam Revalidatie. Participanten werden gevraagd naar hun ervaring en mening over het huidige score-overzicht. Verder werd hun mening gevraagd over het ontworpen afasievriendelijke score-overzicht. De interviews met de PMA zijn opgenomen met videoapparatuur. De interviews met de logopedisten en linguïsten zijn opgenomen met audioapparatuur. Tot slot zijn de interviews getranscribeerd, gecodeerd en geanalyseerd.

Resultaten
Alle participanten vinden het huidige score-overzicht onvoldoende inzichtelijk voor PMA en naasten. PMA en ZP vinden dat het in het afasievriendelijke score-overzicht een grote hoeveelheid informatie betreft. Desondanks, geven alle PMA de hoeveelheid informatie in het afasievriendelijke score-overzicht niet als hinder te ervaren. Daarnaast zijn alle participanten tevreden over de zinslengte. Verder geven zowel ZP als PMA het lettertype en de lettergrootte toegankelijk te vinden voor PMA. Ook het gebruik van hoog frequente- en dikgedrukte woorden wordt door alle participanten als prettig ervaren. Tevens vinden de participanten het gebruik van white-space fijn. Merendeel van de participanten is tevreden over het kleurgebruik van de tekstvakken. Verder vinden vijf participanten het gebruik van de kleur rood, om negatief beladen woorden weer te geven, prima. Alle participanten vinden de kleur geel ongeschikt, omdat deze moeilijk leesbaar is op wit papier. Tenslotte vinden alle participanten het gebruik van grafieken, afbeeldingen en pictogrammen zinvol. Echter, participanten hebben voorkeur om pictogrammen en afbeeldingen niet in combinatie te gebruiken.

Conclusie
Het afasievriendelijke score-overzicht blijkt mogelijk een bruikbare toevoeging in de praktijksetting om testresultaten op een begrijpelijke en inzichtelijke wijze terug te koppelen aan PMA. Alle participanten vinden namelijk het afasievriendelijke score-overzicht begrijpelijker en inzichtelijker voor PMA en naasten dan het huidige score-overzicht. Enkele praktische aanbevelingen zijn uit dit onderzoek naar voren gekomen, welke kunnen worden toegepast bij het afasievriendelijk vormgeven van score-overzichten: het gebruik van korte eenvoudige zinnen, lettergrootte veertien of hoger, dikgedrukte woorden, tekstvakken, white-space en visuele ondersteuning (afbeeldingen, pictogrammen, grafieken, kleur).